|
Tekst uit het boek 'Drafbanen in Nederland'
door Durk Minkema
Drafbaan Clingendael (bij Wassenaar):
Hier is gekoerst van 1883 t/m 1903.
baanrecord:
Ossip (ex Compagnie) 1.34.8b Koster 4-8-1887
Gardenia 1.34.8b P.J. Doeleman 14-7-1900
Baron Van Brienen
Clingendael werd beschouwd als een van de beste renbanen van het continent en ze was destijds zonder twijfel de
mooiste en meest gedistingeerde renbaan van ons land en werd naar het voorbeeld van de beroemde Engelse baan,
wel aangeduid als het Ascot van Nederland. De renbaan was in 1882 aangelegd door Arnoud Nikolaas Justinus
Marie, baron van Brienen, heer van de Groote Lindt (1839-1903), kamerheer in buitengewone dienst van koning
Willem III. Hij was verknocht aan de paardensport en het golfspel en bezat een van de beste renstallen van ons land. Op zijn landgoed had hij ook een 9 holes golfbaan laten aanleggen en hier werd in 1912 door de Haagsche Golf & Country Club de eerste 'Dutch Open' georganiseerd.
Boven en onder: A.N.J.M. baron van Brienen van de Groote Lindt,
voorzitter van de Nederlandsche Harddraverij- en RenVereniging
van 1892 tot 1903. Boven: Staalgravure door E.A. Tilly, 1889
(ontleend aan M. van Doorn en C. Vaillant:
Clingendael, het huis, de tuinen, de bewoners. 's Gravenhage, 1982)
Onder: Foto uit "De Revue der Sporten".
Renbaan Clingendael
De familie Van Brienen woonde in een voornaam huis aan het Haagse Lange Voorhout, waarin tegenwoordig het
Hotel des Indes gevestigd is. Al in 1759 was de familie in het bezit van het landgoed Clingendaal gekomen,
liggende op Wassenaars grondgebied. Op het deel van het landgoed, dat oorspronkelijk Groenendaal heette, liet
baron van Brienen de oude opstallen afbreken en hij legde er een ovale baan van 2125 meter lengte aan met een
breedte van 22 tot 30 meter. De baan was overlangs in tweeën gedeeld, de buitenkant bestemd voor de
vlakkebaanrennen en de harddraverijen, de binnenkant voor de steeple-chases. Aan de lange zijde, evenwijdig met
het laatste deel van de Buurtweg (toen nog Achterweg geheten) werd een tribune van 159 meter lengte geplaatst,
ruimte biedend aan 2.500 à 3.000 personen. Een jaar later werd deze tribune nog anderhalve meter omhoog gebracht,
zodat het publiek een prachtig uitzicht had op de baan en op de duinen van de Waalsdorper vlakte. De ingang van de
baan bevond zich in het verlengde van de Waalsdorperlaan. Naast de ingang stond een muziektent, waarin
'Uelrichs' kapel dikwijls speelde.
De eerste meeting op de baan, voorzien van een veerkrachtig grastapijt, was op 17 augustus 1882. Bij de geplande
aanvang om een uur 's middags stond de fraaie, maar nauwe toegangslaan nog vol rijtuigen, zodat pas half twee
begonnen kon worden. Toen telde men op het middenterrein 536 rijtuigen. De internationale draverij werd
gewonnen door de Orlovhengst Gramotiey, die 4.000 meter moest alleggen, terwijl de tweede aankomende, het
paard Telegraaf, veel lichter gehandicapt was en op 3.280 meter startte, dus met 720 m voorsprong bij de start!
In 1884 liet baron van Brienen aan de binnenzijde van de renbaan nog een trainingsbaan van 1600 meter aanleggen
en liet hij ruime boxen bouwen, waar meerdere eigenaren gebruik van konden maken. In 1886 werden op deze baan
de eerste Sweepstakes voor dravers verreden, een klassiek nummer, dat tegenwoordig nog steeds in aanzien is.
Datzelfde geldt voor de Derby voor Volbloeds, die in 1897 voor het eerst op deze baan werd betwist. Dat was toen
nog een vrij schamele vertoning, gewonnen door de volbloed Rex van Anthony van Hoboken van Baarland, wiens
paarden onder het pseudoniem Mr. Johnstone aan de rennen deelnamen. De enige andere deelnemer was een paard
van diens broer Abraham van Hoboken van Hoedekenskerke. De Van Hobokens stamden uit een geslacht van
Rotterdamse havenbaronnen. In 1893 werd de intussen versleten oude tribune vervangen door een kleinere, opgetrokken uit licht hout en overdekt
met linnen. Vanaf dat jaar konden de bezoekers per rijtuig voor de retourprijs van f 1,- vanaf het Tournooiveld in
Den Haag naar de renbaan vervoerd worden.
Kenmerkend voor Clingendaal was de volgende beschrijving uit Nederlandsche Sport van 1898. "Clingendaal heeft
steeds het cachet van stijf deftig: er heerst een geheel andere stemming dan bv. te Breda of te Cruysbergen; daar
heerst opgewekter stemming, een ieder gevoelt zich daar te huis, de vrienden begroeten elkander met een stevigen
handdruk, de gulle lach ligt op ieders gelaat; kortom men is er gezellig en opgewekt en komt er om de courses te
zien. Te Clingendaal daarentegen statige buigingen, eerbiedigen salutaties, spreken op gedempten toon, liefst in 't
Fransch of Engelsch, prachtige toiletten, alles grand chique, zelfs de restauratie is grand chique ingericht, zoals
nergens elders, en men betaalt daar dan ook grand chique prijzen. Kortom, Clingendaal is "het rendez-vous voor
de elegante wereld".
Rampjaar
Het jaar 1903 was een rampjaar voor de familie Van Brienen. Eerst overleed de baron op 4 januari 1903 op de boot
op de Middellandse Zee, die hem naar Egypte zou brengen om daar te kuren voor zijn gezondheid en op 18 augustus
van dat jaar overleed zijn weduwe. De meeting van dat jaar, vastgesteld op 9 september, werd om die reden verzet
naar 23 september. Het zou de laatste koersdag van Clingendaal zijn.
Freule Daisy
De jongste dochter, freule Daisy, viel het te
zwaar om de renbaan open te houden. De renbaan werd voortaan als trainingsbaan gebruikt. Wel bleef freule Daisy,
die op Clingendaal de befaamde Japanse tuin liet aanleggen, de rensport trouw. De door haar in 1904 gefokte
volbloedhengst Admiraal Togo won in 1909 de Manchester November Handicap en zijn naam leeft voort in de
Admiraal Togo-prijs, een ren voor driejarige volbloeds, die nog ieder jaar op Duindigt wordt verreden. En de naam
van baron van Brienen wordt geëerd in het Van Brienen Memoriaal, een klassieke ren voor tweejarige volbloeds.
Op de plaats, waar eens de Haagse beau-monde van de rensport genoot, kon zich later de Haagse jeugd op prachtige
sportvelden ontspannen. Anno 2004 is het terrein omgetoverd tot een 18-holes golfbaan.
Onder Geschiedenis/Mensen staat nu een verhaal over Freule Daisy, de dochter van Baron Van Brienen. Click hier
Boven: Freule Daisy Van Brienen rechts in gesprek
tijdens het concours hippique te Sorgvliet in 1906.
Boven: Freule Daisy Van Brienen, fokster en eigenaresse van
o.a. het beroemde renpaard Admiraal Togo.
(Foto uit "De Revue der Sporten, nov. 1910)
Boven: "The Paddocks", de trainingsstal van Freule Daisy Van Brienen in 1910.
Het lijkt erop dat zij zelf op het bordes staat.
(Foto uit "De Revue der Sporten van 22 jan. 1908)
Boven: De crack Admiraal Togo met jockey G. Killick
in de kleuren van de baronesse Van Brienen.
De hengst was het beste Nederlandse renpaard
in het begin van de 20e eeuw
Boven: De weegplaats van de renbaan Clingendael.
(uit Nederlandsche Sport jrg. 16 1897)
Boven: Ruim 2.000 sporters defileerden op 22 september 1898
op de renbaan van landgoed Clingendael bij Den Haag voor de toen
achttienjarige Koningin Wilhelmina en haar moeder, Koningin Emma.
Alle takken van sport die op dat moment in Nederland werden beoefend
(er waren toen zo’n 175 sportverenigingen) waren aanwezig. Muziek
en tal van sportdemonstraties verhoogden de feestvreugde.
Wilhelmina had het druk die dag.
Boven: Renbaan Clingendael op een aquarel van kunstschilder Fabri.
Gemaakt rond 1897.
Boven: Gardenia geb. 1892
sch.m. v. Lynwood u. Ugramaja (Orloff) u. Kretchet
Op de sulky zit Aarnout van Wickevoort Crommelin.
Vanaf haar derde jaar won Gardenia veel prijzen
in Nederland en
Duitsland.
Ze was een topper en verbeterde vanaf 1897 t/m 1900
enkele malen het Ned. record. Op 14-7-1900 evenaarde zij met
een
kilometertijd van 1.34.8b en met P.J. Doeleman op de sulky
het baanrecord van Clingendael.
Boven: Deel van topografische kaart (1:25.000) van
's Gravenhage uit 1911 met midden boven de renbaan Clingendael
(Groenendaal) en rechts daarvan de renbaan Duindigt.
|
