|
Hieronder een artikel dat gaat over de renbanen nabij het Groningse plaatsje Glimmen. Deze worden vanzelfsprekend in het boek van Durk Minkema behandeld en daar gaan we aan het einde naar toe.
Renbanen in Glimmen
door Roelf Rozema
Het is nog moeilijk voor te stellen, maar rond 1900 waren er
drie draf c.q renbanen nabij Glimmen. Aan de Leemweg,
genaamd “de Groninger Punt Vogelzang:”, ten zuidoosten van
de Appelbergen, aan de westzijde bij Havezate-Oosterbroek en aan de noordkant in Haren(d)ermolen tegenover de Boerlaan.
Als geboren en getogen Glimmenaar, ben ik altijd geïnteresseerd
gebleven in mijn roots, al woon ik er al ruim 25 jaar niet meer.
Glimmen is natuurlijk ook cultuurhistorisch een interessant gebied,
reeds bewoond vanaf de 7e eeuw voor Chr.
Onlangs kwam mij een vrij gedetailleerde topografische kaart van
rond 1900 onder ogen uit “De Grote Topografische Atlas Groningen”.
Bij bestudering van de omgeving van Glimmen kwam ik de renbaan
bij Harendermolen tegen. Dat hier een renbaan is geweest was mij
bekend. In mijn jeugd had mijn familie een weiland tegenover de
Boerlaan in gebruik en ze noemden dit nog De Renbaan. Een geval van
“in de volksmond”.
Ook zag ik dat er een renbaan is geweest tussen de Leemweg en de
Vogelzangsteeg, ten zuidwesten van Appelbergen. Dit was mij niet bekend.
Mijn interesse was gewekt. Na enige navraag en een duik in de archieven
blijkt er het roemrucht verleden schuil te gaan achter deze locaties.
Groninger Punt Vogelzang
In 1886 werd de Groninger harddraverij- en renvereninging opgericht.
Belangrijk initiator was de heer J.E. Scholten, zoon van de minstens zo
bekende grootindustrieel W.A. Scholten. Wedstrijden ook wel meetings
genoemd, werden in eerste instantie op diverse locaties georganiseerd
o.a. nabij Paterswolde, renbaan Oosterbroek (1890-1892), tegenover het
huidige vliegveld. Dit was een kortebaan van 400 meter. Bij het zoeken
naar een geschikt terrein voor een langebaan kwam men bij Landgoed
Vogelzang uit dat in bezit was van de familie Meddens. Een deel van het
Landgoed werd gehuurd en in werd in korte tijd werd een 1250 meter lange
grasbaan aangelegd. Op 24 juni 1892 vond de officiële opening plaats.
Hierbij waren Koningin Emma en, toen nog, prinses Wilhelmina aanwezig.
Hun bezoek was onderdeel van een koninklijk bezoek aan de provincie
Groningen. De nacht voor de openingsdag was het noodweer geweest.
De koninklijke loge was beschadigd, de tribune deels dakloos en grote
delen van de baan stonden onder water. Het bestuur wilde de wedstrijden
uitstellen maar de koningin liet weten de rijtoer naar de Punt door te willen
laten gaan en dat ze de races wilde bezoeken. De tribune en baan werden
zo goed en kwaad als het ging in gereedheid gebracht. Een draverij en
een jachtrit van officieren van het leger konden doorgaan.
De rest van het programma werd afgewerkt op 16 juli bij prachtig weer.
Boven: Renbaan bij Glimmen Vogelenzang:
Koningin Emma en Prinses Wilhelmina staan in de Koninklijke Loge.
Van dergelijke speciale gebeurtenissen werden in die tijd vaak prentbriefkaarten uitgegeven zo ook bovenstaande foto. Tijdens wedstrijden werd de
baan bezocht door mensen die van heinde en verre kwamen. Rond 1896
reed de eerste auto in Nederland. Het zal voor veel mensen dus een hele
onderneming geweest moeten zijn om de baan te bereiken. Het kon per trein
via Station Groningse Punt bij Glimmen (aan de Parallelweg), paardentram
of natuurlijk te voet, fiets, koets of paard.
In de archieven van het Nationale Draf- en rensport museum/archief wordt
een baanrecord vermeld van 4 september 1898 van H.P Schönrock met
Newbold. Er zijn ook berichten dat de toen inmiddels Koningin geworden
Wilhelmina en Prins Hendrik in 1898 de baan ook hebben bezocht.
Het huis van Oranje nam herhaaldelijk het voortouw in ”verdeftiging” van
de draf- en rensport. De oprichting van de Koninklijke Harddraverij- en
Renvereniging Groningen paste in dit plaatje. Men wilde de volkse harddraverijen
combineren met de aristocratische rensport. Kort na de opening van Vogelzang
werd grootindustrieel J.E. Scholten, de voornaamste oprichter van de vereniging,
geridderd. Later in de 20e eeuw genoot de sport weer een breder draagvlak in
alle lagen van de bevolking.
Aanvankelijk trokken de wedstrijden veel publiek, maar op den duur werd de
belangstelling minder. De baan lag te ver van de stad af en de middelen
van vervoer waren natuurlijk primitief. Voor trainingen lag de baan te ver
van Groningen. Ook verbood de gemeente Haren in 1900 het koersen op zondag.
Een geplande meeting op 9 september 1900 kon daarom niet doorgaan op Vogelzang
en werd gehouden op de ondertussen aan de Korreweg in Groningen geopende
tweede baan, het Noordersporterein, van de Vereniging.
In mei 1900 was de laatste wedstrijd geweest op de Groninger Punt Vogelzang.
Het landgoed werd in het voorjaar van 1901 door de familie Meddens publiekelijk
geveild en de renbaan was daarmee verleden tijd.
Tot 1923 vonden er wedstrijden plaats aan de Korreweg en op enkele andere plaatsen.
Op 19 mei 1923 vond de opening van het Stadspark in Groningen, een initiatief
van Scholten plaats, waar de renbaan tot de dag van vandaag deel van uitmaakt.
(einde artikel Roelf Rozema)
Boven: Glimmen ligt in de provincie Groningen en hier werd rond de
voorlaatste eeuwwisseling (rond 1900) op drie plaatsen gekoerst.
1.
Westelijk van Glimmen: bij Havezate-Oosterbroek: 1891-1892
2. Zuid-Oostelijk : Groningse Punt-Vogelzang: 1892-1900
3. Noordelijk : Haren(d)ermolen: 1903-1904; 1917; 1936-1937; 1947
Boven: Topografische Kaart van Eelde en omgeving, uitgave 1913.
De renbaan Vogelenzang is midden rechts aangegeven en ook op
de kaart hieronder. Midden links ligt de Havezate Oosterbroek en
ten zuidwesten daarvan zijn de contouren van de baan
Oosterbroek nog zichtbaar (zie ook de onderste kaart).
(Uit Historische Atlas Drenthe, 1989)
Boven: Rechts is de renbaan Vogelenzang (Groningse Punt) zichtbaar
met in rood de tribune. Op deze baan is gekoerst van 1892 t/m 1900
en de kaart is van 1913.
Boven en onder: Van de baan in Groningse Punt is niets meer terug te
vinden in het landschap. Wel zijn er enkele opvallende dubbele rijen
eikenbomen (singels) nog aanwezig, die ook duidelijk op de kaart
van 1900 te herkennen zijn.
Havezate - Oosterbroek
Boven: In links van het midden zien we de contouren van
de vroegere renbaan Oosterbroek. Hier is gekoerst
van 1890 t/m 1891, slechts 2 jaar achtereen.
(einde artikel Roelf Rozema)
Aparte beschrijving
De 3 genoemde renbanen worden natuurlijk uitvoerig door Durk Minkema in zijn boek beschreven en ook dat is te vinden op deze website.
- Click hier voor Oostelijk van Glimmen: “de Groningse Punt - Vogelzang”
- Click hier voor Westelijk van Glimmen: bij Havezate-Oosterbroek (bij Eelde)
- Click hier voor Noordelijk van Glimmen: in Haren(d)ermolen
|
