Harddraven in en rond
de stad Groningen

Boven: De beroemde Groningse paardenschilder Otto Eerelman maakte dit
bekende schilderij van een paardenkeuring te Groningen, eind 19e eeuw.

---

KORTEBAAN

Zoals op veel plaatsen in Nederland werd in de 19e eeuw
ook in/bij de stad Groningen gekortebaand.

Boven: Otto Eerelman maakte ook dit schilderij van een
'Harddraverij met sjezen op de Korreweg',
aan de noordkant van de stad Groningen, ca. 1880.

---

LANGEBAAN

Van 1898 tot en met 1922 werden door de Goningse
Harddraverij-Vereeniging langebaankoersen georganiseerd
op het Noorder Sportterrein, daarna in het huidige stadspark.

Boven: Stortingsbewijs uit 1887,
van de Goningse Harddraverij-Vereeniging,
te vinden in het NDR-Archief.

LANGEBAAN - NOORDER SPORTTERREIN

Geschiedenis:
Uit het boek 'Draf- en Renbanen in Nederland' van Durk Minkema staat de hele geschiedenis van deze langebaan beknopt als volgt beschreven:

GRONINGEN NOORDER SPORTTERREIN
1898-1922 (800 m koersen: 1912,1914-1921)

De in 1886 door toedoen van de Groninger industrieel Jan Evert Scholten ( 1849-1918) opgerichte Groninger Harddraverij- en Ren-Vereeniging (zie bovenstaand Stortingsbewijs) hield zich aanvankelijk vooral met het organiseren van kortebaandraverijen en keuringen bezig, die meestal op de Korreweg aan de noordkant van de stad plaats vonden. Al in 1890 en 1891 deed men een eerste poging er een langebaandraverij te houden. Daartoe moest op de in het weiland doodlopende Korreweg twee maal een afstand van 804,5 meter worden afgelegd, heen en terug. Voor het keren rekende men 30 seconden bij voor een sulky gespannen paarden en 15 seconden bij het onder de man rijden.

In 1892 kreeg de vereniging de beschikking over de mooie baan Vogelzang bij de Groningse Punt (click hier voor een beschrijving van deze baan), maar die baan lag te ver van de stad om als trainingsbaan te worden gebruikt. Intussen werden door de heer H. Vos Kzn, eigenaar van het dicht bij de Korreweg gelegen café-logement "Wapen van Zuid-Holland" aan de Nieuwe Ebbingestraat, enkele stukken land aan de Korreweg gekocht van de heer Scholten. Vos liet er begin 1898 een trainingsbaan van 565 meter lengte op aanleggen, 14 meter breed, waarvan de binnenste 4 meter met sintels verhard waren. Het was een druk bezocht en gezellig trainingsbaantje en velen die er geregeld kwamen kijken, waren van oordeel dat de baan zich ook best leende voor het houden van langebaandraverijen. De exploitatie werd door de eigenaar van het terrein in handen gegeven van de in de eerste helft van 1898 opgerichte vereniging "Het Noorder Sportterrein". Onder de vlag van de Groninger Harddraverij- en Ren-Vereeniging werden hier op 6 augustus 1898 de eerste langebaandraverijen gehouden. De eerste koersen waren al direct een succes. De eigenaren behoefden niet bang te zijn voor record verbeteringen van hun paarden, omdat de tijden niet officieel opgenomen werden, zodat de rijders het uiterste van hun paarden durfden te vergen. Want het record was in die dagen de maatstaf, waarnaar de paarden gehandicapt werden.

Aangemoedigd door de gunstige resultaten van de eerste meetings besloot de Harddraverij-vereniging in het vervolg naast de twee meetings op Vogelzang nog drie meetings op het Noorder Sportterrein te geven. De programma's werden aangevuld met concoursen of pony-races, soms zelfs met springconcoursen en jachtritten, welke steeds meer publiek trokken.

De toegang naar de baan lag aan de Korreweg; ten zuiden van de ingang stond het Sportbureau, ten noorden een vaste restauratietent. Later werd er ook een houten wielerbaan in de drafbaan aangelegd. Net als op Oud- Roosenburgh sloeg ook hier het Amerikaanse circus Barnum en Bailey in 1901 haar tenten op, met als gevolg dat de baan tijdens de meeting van 6 oktober 1901 herschapen was in een taaie, glibberige, kleimoddermassa. In 1900 kwamen er ernstige moeilijkheden met de exploitatie van de baan Vogelzang, omdat de gemeente Haren weigerde verder toestemming te geven voor het houden van draverijen op zondag. Men besloot Vogelzang te sluiten en het Noorder Sportterrein te vergroten. De heer Vos kocht er een stuk land van 4 ha. naast de baan bij, waarmee het sportterrein ongeveer 8 ha groot werd. De uitbreiding kwam in het voorjaar gereed en de nieuwe baan kon op 25 mei 1902 worden ingewijd. De lengte was nu 781 meter en er was bovendien voldoende ruimte voor een tribune, consumptietent en boxen. De vroegere scherpe bocht in de baan was tevens verdwenen. Datzelfde jaar opende de Provinciale Vereeniging ter Bevordering van de Paardenfokkerij in Groningen een dresseerschool bij de baan met een stal voor 31 paarden. De heer Vos zette 's winters de baan onder water om als ijsbaan te gebruiken, maar hij moest haar per 1 maart wel weer droog opleveren.

De meetings trokken veel publiek en de financiën stonden er ondanks de hoge exploitatiekosten goed voor, daarbij gesteund door een jaarlijkse verloting van de harddraverij-vereniging.

Ook na het totalisatorverbod in juni 1911 bleef men in Groningen als een der weinige banen doorgaan met het organiseren van langebaandraverijen. Toen er met dit totalisatorverbod door de verkoop van veel paarden naar het buitenland een tekort aan goed draversmateriaal dreigde te ontstaan, nam de harddraverij-vereniging zelf de fokkerij ter hand. Zij kocht de Franse dravershengst Insolent en stelde deze tegen een matig dekgeld ter beschikking van de fokkers. Tevens schreef de vereniging aanmoedigingsdraverijen met flinke prijzen uit voor jonge Insolents. De verwachtingen met betrekking tot Insolent werden niet geheel waargemaakt, maar de poging viel te loven.

Toch kwam het eind van het Noorder Sportterrein in zicht. Het moest het veld ruimen voor de stadsuitbreiding. Op de meeting van 11 september 1921 was al een stuk van de baan afgenomen en op 12 juli 1922 vonden de laatste koersen op het Noorder Sportterrein plaats; daarna verhuisde men naar de nieuw aangelegde baan in het Stadspark (zie hieronder).

De baan lag ongeveer ter hoogte van het huidige Bernouilliplein en de Nijverheidsschool. De dresseerschool werd in 1930 afgebroken, er staat thans een supermarkt.

Bronnen:
Lies Boiten e. a.: Groningen op weg naar de moderne tijd. Grnningen, 1988;
Meinart Heikens e. a.: 100 jaar Harddraverij- en Renvereniging Groningen. Leek, 1986;
Kees van der Hoef Kijk op Oud-Groningen. Groningen, 1995;
G. W. Kaltenbelt: Groningen in oude ansichten, dl. 1 (1975) en dl. 2 (1981) Zaltbommel;
Dr. A.T. Schuitema Meijer: Zo fotografeerden zij Groningen 1868-1918. Groningen, 1964.

Boven: Een overzicht van het Noorder Sportterrein tijdens de draverijen
en het concours hippique ter gelegenheid van de lustrumfeesten
op 2 juli 1909.
Uit De Revue der Sporten, 3, 1909, nr.8; foto Kramer.
(uit: Het Paard 4 (1898) 140)

Boven: Drie paarden strijden om de winst op het Noorder Sportterrein
in de heat-draverij om den Mei-prijs.
V.l.n.r. Dora (1e), Kozyr (2e) en Vent d'Ouest (uitg.).
Uit: De Revue der Sporten, d.d. 17-05-1911; foto Schnabel sr.

Boven: Topografische kaart van Groningen uit 1905, met boven,
links van het midden, de renbaan Noorder Sportterrein
(1:25.000).
Copyright © 2004, dienst voor het kadaster en
de openbare registers, Apeldoorn

LANGEBAAN - STADSPARK

Geschiedenis:
Uit het boek 'Draf- en Renbanen in Nederland' van Durk Minkema staat de hele geschiedenis van deze langebaan beknopt als volgt beschreven:

GRONINGEN STADSPARK
1923-1944, 1947-heden (800 m koersen in 1922-1923,1926-1937,1947)

Toen het Noorder Sportterrein begin jaren twintig van de 20ste eeuw aan de stadsuitbreiding ten offer viel, bood de aanleg van het Stadspark aan de zuidwestkant van Groningen uitkomst. Op initiatief van de Groninger industrieel en paardenliefhebber Jan Evert Scholten was al in 1913 een aanvang gemaakt met de aanleg van het park. In overleg met het bestuur van de Harddraverij- en Renvereeniging Groningen werd in het centrale gedeelte van het park, langs de Concourslaan, een 1.120 meter lange draf- en renbaan aangelegd. De mooie grasbaan werd op de dag van het Groningens Ontzet, maandag 28 augustus 1922, voor het eerst in gebruik genomen met 800-meter draverijen. Dat gebeurde in aanwezigheid van koningin Wilhelmina, die tevens een bezoek aan de grote landbouwtentoonstelling in het Stadspark bracht. De nieuwe baan was nog niet overal even sterk genoeg en daarom had men voor deze gelegenheid de baan ingekort, waardoor een der bochten niet opgehoogd was en moeilijk te nemen was door de deelnemers.

De officiële opening van de baan (waarop rechtsom gelopen werd) vond plaats met een tweedaagse meeting met langebaandraverijen en rennen op zaterdag 12 en zondag 13 mei 1923. Vlakbij de baan, op de hoek van de Middenlaan (nu Laan 1940-45) en de Concourslaan (Noorderlaan) lag een stalterrein met boxen en een overdekte manege, waar in de zestiger en begin zeventiger jaren van de 20ste eeuw de bekende noordelijke trainer Klaas Woudstra zijn beroep uitoefende. De draverijen trokken massa's mensen, vooral toen in het midden der jaren twintig de merrie Nora Belwin B van Hendrik Mensinga uit Leegkerk triomfen vierde. Maar liefst 18.000 mensen waren er getuige van hoe in 1926 de kleine merrie in het Stadspark het Kampioenschap van Nederland voor dravers won. In 1942 werden de Sweepstakes, een klassieke draverij voor driejarige paarden, in ere hersteld en in Groningen verreden. Tegenwoordig prijkt dit nummer nog steeds op de Groningse koerskalender.

Boven: Jan Evert Scholten (1849-1918), industrieel en
oprichter van de Harddraverij- en Renvereeniging Groningen.
Zijn beeltenis staat sinds 1931 aan de Concourslaan
in het Stadspark, zie hieronder.
(uit: Het Paard 4 (1898) 140)

Boven: De herinneringsmonument voor Jan Evert Scholten aan de
Concourslaan in het Stadspark. Op de foto's hieronder zoomen we in.
(foto's HH)

Boven: Rechterdeel van het monument voor J-E Scholten,
op het relief zien we een merrie met veulen.

Boven: Linkerdeel van het monument voor J-E Scholten,
met een harddraver voor de sulky.

Boven: Middendeel van het monument voor J-E Scholten.
(foto's HH)

Het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog was desastreus voor de baan. Die werd door oorlogshandelingen volkomen vernield en het zou tot 14 september 1947 duren, voor er weer draverijen mogelijk waren. Men was zelfs een aantal malen uitgeweken naar de baan in Harendermolen. (click hier voor een beschrijving van deze baan).

De grasbaan leende zich uitstekend voor rennen en die werden er dan ook regelmatig gehouden. Het aantal meetings breidde zich geleidelijk uit van vier à vijf voor de oorlog tot het dubbele begin jaren zestig. Bij slecht weer was de grasbaan erg zwaar en de roep van de trainers om er een kunstbaan van te maken werd steeds luider. Dat gebeurde uiteindelijk in de winter 1963/1964, waarbij aan de buitenkant een acht meter brede strook gras intact gelaten werd met de bedoeling die ooit nog eens te gebruiken voor rennen; wat overigens nooit gebeurd is.
Om de drafbaan toch voldoende breedte te geven, werden er aan de binnenkant enkele meters bijgevoegd, zodat de baanlengte voortaan 1070 meter was (omstreeks 1990 weer vergroot tot 1081 meter). Nog steeds werd er rechtsom gelopen (als enige baan in Nederland), tot er in de jaren 1974-1975 een nieuwe betonnen en glasdichte tribune in de noordwesthoek van het tribuneterrein werd gebouwd en men linksom ging koersen. In dezelfde tijd werd de westelijke ringweg rondom Groningen aangelegd, waarvoor het stalterrein moest wijken. Aan de overzijde van de baan werd een nieuw stalterrein ingericht, totdat dit omstreeks 1990 weer plaats moest maken voor het imposante hoofdkantoor van de Gasunie. Het huidige stalterrein ligt bij het ingaan van de noorderbocht, op de plaats waar eens het gezellige houten baanrestaurant stond. Dat dateerde oorspronkelijk uit 1927, brandde in 1976 tot de grond toe af en werd toen vervangen door een noodrestaurant. En de huidige gastensocieteit is de oorspronkelijke, overdekte tribune uit de beginjaren van de baan.

In 1980, toen de drafsport in Nederland op het toppunt van haar bloei stond, werden in Groningen niet minder dan 39 meetings gehouden. Dat aantal zou daarna geleidelijk minder worden en een grote slag werd Groningen toegebracht in 1996 toen het de vaste zaterdag als koersdag kwijtraakte aan de dat jaar geprivatiseerde, nieuwe baan van Wolvega. Tegenwoordig koerst Groningen nog circa 15 maal per jaar. De exploitatie baart de vereniging steeds meer zorgen, maar gelukkig is de gemeente Groningen hierin vanaf 2001 bijgesprongen. Ook zijn er enkele popconcerten georganiseerd met als hoogtepunten optredens van de Rolling Stones (1999) en Tina Turner (2000). Vroeger kende Groningen als topnummer de Grote Prijs van Nederland, een draverij die door de beroemde draver Quicksilver S zelfs vijf maal op rij gewonnen werd. Na 1997 verdween dit nummer van het programma.

Bronnen: Meinart Heikens e.a.: 100 jaar Harddraverij- en Renvereniging Groningen. Leek, 1986:
Durk Minkema: Tachtig jaar draven in het Stadspark, Draf&Rensport 51 (2002) nr. 31.

(einde beschrijving door Minkema in zijn boek)

---

De geschiedenis in beeld

De Harddraverij- en Ren Vereeniging Groningen is opgericht op 1 mei 1886. Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan is in 1996 een prachtig Jubileumboek uitgegeven, waarin de hele historie van de vereniging en de belangrijke draverijen en personen wordt beschreven.

Drafbaan Groningen: 1923 - heden

Nadat het noorder Sportterrein aan stadsuitbreiding ten offer viel, werd aan de zuidwestkant van de stad een sportpark aangelegd aan de Concourslaan. Op 28 aug. 1922 werd daar voor het eerst gekoerst, in aanwezigheid van Koningin Wilhelmina en met koersen over 800 m.

Koningin Wilhelmina en Prinses Juliana
te gast in Groningen in 1922.

De officiële opening van de drafbaan in het Sportpark vond plaats op 12 en 13 mei 1923 met draverijen en rennen. De piste was een grasbaan, waarop rechtsom werd gekoerst (de reling rechts). De baan trok in die jaren veel bezoek. Een record aantal van 18.000 toeschouwers zag in 1926 hoe de kleine Groningse favoriete merrie Nora Belwin B Nederlands Kampioen werd.

Boven: Gezicht op de renbaan in het Stadspark omstreeks 1930.
(uit: Dr. A.T. Schuitema Meijer, Zo was Groningen.
1919-1939, Groningen, 1967)

Boven: Voor een volgepakte tribune wint Tourterelle de 1e heat
van het Kampioenschap van Nederland 1926.
Er waren op die dag ca. 18.000 toeschouwers,
die hun favoriet Nora Belwin B kampioene zagen
worden na 4 spannende heats.

De Nico de Jager-dag
De latere hoofdredacteur van het vakblad "Sport en Fokkerij",
Nico de Jager was in 1927 25 jaar secretaris van de
Koninklijke Harddraverij- en Renvereniging KHRV Groningen.
Dat werd groots gevierd en zijn Jubileumdag van viel
op zondag 5 september 1927.
Daar hebben we 10 foto's van gevonden in één van de
foto-albums van de familie Heikens, die zeer met Groningen
verbonden was. Deze serie foto's geven een mooi beeld
van een koersmeeting in Groningen in die jaren.
(plus 2 krantenfoto's uit "Het Noorden")

Boven: Nico de Jager en zijn vrouw en zoon hebben een plaats
gekregen op het ere-terras en zij luisteren naar een toespraak.
Mevrouw de Jager heeft zojuist een bos rozen in ontvangst
genomen.

Boven: Tijdens de Nico de Jager-dag stonden 400 auto's zo geparkeerd
op het parkeerterrein in het Stadspark. Hoe kom je ooit weer weg?
Allemaal rustig afwachten tot de voorste wegrijden.
(Uit: Het Noorden in Woord en Beeld van 10-9-1927)

Boven: Rond de baan was het bomvol tijdens de Nico de Jager-dag.
Dit is het défilé van de deelnemers aan de Nico de Jager-prijs,
voorafgegaan door een muziekkorps.
(Uit: Het Noorden in Woord en Beeld van 10-9-1927)

Boven: Zicht op de tweede rang. Men luistert naar een
speech van de heer P. Olij waarnemend woordvoerder
der KHRV-Groningen.

De Nico de Jager-Jubileumprijs. Defilé van alle 29 deelnemers,
voorafgegaan door het Muziek-orkest
"Door het volk, Voor het volk".

Defilé van alle deelnemers aan de Nico de Jager-prijs.
De top van Nederland kwam aan de start inclusief de in
Groningen mateloos populaire Nederlandse Kampioene
Nora Belwin B. De voorste vier zijn v.l.n.r. Henriot,
Miss Everharda, Madrigal en Olga B.
Er waren zoveel deelnemers dat er werd gestart
in 4 series en de best geplaatsten bestreden
elkaar in de Grote Finale. Totaal waren er 29 deelnemers,
waaronder, naast bovengenoemde, ook de bekende
Judge Scott, Rosel, Newbold, Flambeau, Tourterelle,
Infanterist en Silladar.
Het totale prijzengeld bedroeg Hfl 3.500.

Boven: Nico de Jagerprijs aankomst 1e serie:
Judge Scott wint ruim voor Valence en Newbold.

Aankomst 2e serie: Quintaine Stal Lancier verslaat Our Uhlan B.

Boven: Zicht op de eerste rang met Hoofd- en hulptribune in Groningen.
Halverwege de 3e serie van de Nico de Jager-prijs in 1927
ligt Nora Belwin B op kop voor Orlena B.
Het publiek moedigt de favoriete aan.

Aankomst 3e serie: Nora Belwin B klopt Madrigal.
Groningen dreunt op zijn grondvesten.

Aankomst van de 4e serie: 1e Quicklooper 2e Henriot
(rechts nauwelijks in beeld) en 3e Infanterist.

In de Grote Finale voert na een halve ronde
Quintaine Stal Lancier het veld aan, gevolgd
door Our Uhlan B. De verschillen zijn nog groot.
In de verte het Paviljoen. De bossen zijn nog jong
en de bomen nog niet hoog.

Aankomst van de Grote Finale van de Nico de Jagerprijs:
Madrigal zegeviert met Cees Ockhorst voor
Quintaine Stal Lancier, Nora Belwin B (rechts, die de
winnaar 25 m had moeten voorgeven) en Our Uhlan B.

---

Tot zover de Nico de Jager-dag. We gaan door in de tijd en komen in de
dertiger jaren. Ook onderstaande foto's komen uit de Heikens-collectie.

Boven: Op de grasbaan van Groningen werden ook rennen
georganiseerd. Op 15-5-1938 werd deze ren gewonnen door
Brooklyn met F. Frowein voor Polyfat en Sweet Margaret.

Boven: Op 20-6-1943 won de Volbloed
Grand Prix (F. Barlagen) voor Kif Kif (A. Selens)
en Parabola (H. Castelijns).

Boven: Louis FH en Leonidas G strijden om de kop
met op de achtergrond het theehuis/paviljoen.

Boven: Madame B (links) wint nipt voor Olga Pluto.

In de winter van 1963/1964 werd de grasbaan omgebouwd tot
een zwarte sintelbaan met een lengte van 1070 m,
maar er werd nog steeds rechtsom gereden.

Boven: Quicksilver S wint op het oude Groningen.
De baan is veranderd in een sintelbaan,
maar de paarden gaan nog steeds rechtsom.
Op de plaats van de oude tribune is de
huidige gastensociëteit gebouwd.

Boven: Edel Scott wint de Grote Prijs van Nederland 1949
in Groningen met op de sulky Jaap Zuyderduin, voor
Junoschka (13) met Willem Geersen en Lord Maire met Frits Bosveld.
Van deze foto is een groot schilderij gemaakt,
dat nu in het NDR-Museum hangt. Zie foto hieronder.

Boven: Links het schilderij van de GP van Ned. 1949, te Groningen,
rechts de kast met ereprijzen van Jan van Dooyeweerd sr.
in het NDR-Museum op Duindigt.

Boven: Drafbaan Groningen vanuit de lucht in 1966,
gezien vanaf het zuid-oosten.
Linksonder de snelweg.
(ANP-photo ......)

Boven: Drafbaan Groningen vanuit de lucht in 1966,
gezien vanaf het oosten.
Aan de overkant het Paviljoen.
(ANP-photo ......)

Boven: Drafbaan Groningen vanuit de lucht in 1966,
gezien vanaf het westen. In de rechthoeken rechtsboven was
plaats voor veewagens en personenauto's.
Rechtsonder het Paviljoen.
(ANP-photo ......)

Boven: Myrly Terraise heeft met Rinus van Leeuwen de Sweepstakes
1974 gewonnen en ze komen terug voor de huldiging, op de voorgrond
begeleid door een nog jonge Fred Handelaar, die het "vak"
heeft geleerd op het entrainement van Rinus van Leeuwen
in Hilversum. Op de achtergrond de gastentribune.

In de winter van 1974/1975 werd er een glasdichte tribune gebouwd en is de baan veranderd in een zandbaan. Vanaf die tijd wordt er in Groningen linksom gekoerst, net als op de andere drafbanen in Nederland.

In 1943 werden voor het eerst de Sweepstakes in Groningen verreden. Na roulaties over andere banen (Hilversum, Alkmaar en Mereveld) zijn ze vanaf 1965 definitief aan Groningen toegewezen.

Een andere belangrijke koers was de Grote Prijs van Nederland, die sinds 1944 regelmatig en vanaf 1953 jaarlijks in Groningen werd verreden. In 1997 is deze topkoers helaas van de kalender verdwenen. De winnaars van deze koers vormen een lange rij van beroemde namen. Quintus Harvester won vier keer achter elkaar en zijn jaargenoot Quicksilver S won de koers daarna vijfmaal op rij. Ook Speedy Volita won deze koers vier maal. Yellowa houdt het koersrecord met 1.15,6 over 1725 m uit de banden (1990).

Recordhouder op de rechtsom sintelpiste:
Quicksilver S (met Richard Bosma) 1.20,8 (in 1961)
Recordhouder op de linksom zandpiste:
Intact Hornline (met Hugo Langeweg sr.) 1.13,0 (in 2002)

(einde test uit het boek van Minkema)

Boven: Groningen, 19-06-1972. Een delegatie van drafsport-liefhebbers
biedt een petitie aan op het Stadhuis. Ze willen een betere accommodatie
bij de drafbaan.

Boven: Het Bestuur van drafbaan Groningen ten tijde van
het 100-jarig bestaan van de KHRV Groningen in 1986. V.l.n.r.
Henri van Voorn (penningmeester), Koos van Oost (Secretaris),
Koos van Bergen (lid), Johan Zwanepol (voorzitter),
Gijs van Woudenberg (lid) en Walter Lekay (vice-vz).

Boven: Luchtfoto van de drafbaan, met het parkeer- en stalterrein
nog aan de overkant van de baan (rechts op de foto).
Het gebouw van de Gas-unie moet nog gebouwd worden.
(ansichtkaart uit de collectie Lensing)

Foto van het huidige Groningen.
Van voor naar achter:
De glasdichte tribune, de gastensociëteit en
de stallen. (foto Wim Huybers)

Boven: Luchtfoto van de drafbaan anno 2005.
Rechts van de tribunegebouwen staan de stallen
met inspanboxen. De baan wordt gehuurd van de gemeente.
Regelmatig worden er evenementen gehouden:
Popconcerten, luchtballon-demonstraties,
of zoals hier een circus.

Boven: Luchtfoto van de drafbaan bij een pop-concert.
De Rolling Stones (in 1999) en Tina Turner (in 2000)
hebben er opgetreden.

Boven: Luchtfoto van de westzijde van de drafbaan.

Boven: Nog een Luchtfoto van de drafbaan, anno nu.
met tussen de baan en de snelweg het gebouw en
het parkeerterrein van de NAM.
Binnen de drafbaan ligt het witte verharde pad
voor de jury-auto.

Boven: Vanuit het opvallende gebouw van de NAM
kunnen ze de koersen van Groningen goed volgen.
(Voorplaat van Draf&Rensport nr 15 van 13-04-2017)

Boven: Op 3-7-2011 behaalt de grote crack Russel November
spelenderwijs de overwinning voor Welmoed Landerije
in de KH&RV Groningen 125 jaar-prijs.
(foto Wim Huybers)

De laatste (?) drafmeeting
in het Groninger Stadspark

(Van de webmaster:)
In 2020 kwamen de wethoudsters Glimina Chakor (van GroenLinks, o.a. voor evenementen) en Inge Jongman (van de CU, o.a. sportzaken) op de rampzalige gedachte om het huurcontract van de Koninklijke Harddraverij en Ren Vereeniging Groningen in het Stadspark niet meer te verlengen. Zij vonden dat er grotere festivals in het Stadspark moesten gaan plaatsvinden en de drafbaan met zijn rechterstoel zat alleen maar in de weg. In de laatste decennia zijn er regelmatig evenementen georganiseerd op de drafbaan, zelfs met grote publiekstrekkers zoals de Rolling Stones, Tina Turner etc. Drafsport en evenementen gingen heel goed samen. Maar het moest allemaal nog groter. Bovendien rekenden ze de raad voor dat het onderhoud van de drafbaan vele tonnen per jaar zou kosten, hetgeen aantoonbaar gelogen was. Los van enig historisch besef en zonder kennis van de drafsport gingen de beide wethoudsters hun gang en via coalitie-afspraken hebben zij hun smerige plannetje kunnen doordrukken.

De Groninger industrieel en paardenliefhebber Jan Evert Scholten is in 1913 begonnen met de aanleg van het stadspark, waarin ook een drafbaan werd opgenomen, want de drafsport was niet alleen zijn hobby, maar ook die van vele Groningers. Hier werden op de dag van het Groningens Ontzet, maandag 28 augustus 1922, voor het eerst koersen verreden. Later schonk hij zijn hele stadspark aan de stad Groningen. Zijn herinneringsmonument met o.a. een afbeelding van een harddraver voor de sulky, staat nog midden in het Stadspark. In de hoop op een beschrijving van de bestemming is in 2020 gezocht naar de notariële stukken over de schenking van J.E. Scholten, maar die zijn tot veler verbazing niet meer te vinden.

Het bestuur van de KHRV Groningen heeft er alles aan gedaan om het tij te keren. Er zijn protest-acties gehouden, petities ondertekend, politieke partijen benaderd en zelfs rechtzaken gevoerd. Maar het mocht allemaal niet baten. In het voorjaar van 2021 heeft de gemeenteraad een keuze kunnen maken uit 4 opties voor het toekomstige gebruik van het Stadspark, maar in geen van de opties kwam de drafbaan voor.
Dit is een schoolvoorbeeld van onbehoorlijk bestuur en toont aan hoe diep de politiek kan zinken in het najagen van persoonlijke belangen en voorkeuren.

(uit een artikel van Henri van Voorn over de Sweepstakes:)
Op zondag 1 augustus 2021 is er voor het laatst gekoerst op de drafbaan in het Groninger stadspark. Na 135 jaar heeft de gemeenteraad van Groningen beslist dat er geen toekomst meer is voor de Koninklijke Harddraverij- en Renvereniging Groningen. Van die 135 jaar heb ik 67 jaar bewust meegemaakt. Aanvankelijk als koersbezoeker maar vanaf 1974 ook als verslaggever.

Uit de eerste jaren herinner ik mij topdraverijen als Gouden Zweep, Grote Prijs van Nederland, Dravers Gold Cup, Grote Fokkersprijs, Mijl van Groningen, Grote Joh. Smit-prijs, G. Heikens-prijs, Sprintkampioenschap en Stayerskampioenschap van Groningen, Toekomstprijs, Grote Prijs der Vierjarigen en de Grote Prijs der Tweejarigen. Gaandeweg verdwenen topdraverijen van Groningen naar andere banen of helemaal van de agenda. Tot de laatste snik zijn de Sweepstakes echter in Groningen gebleven en juist met deze klassieker voor driejarigen neemt Groningen op 1 augustus afscheid. Een afscheid in stijl zullen we maar zeggen.
(einde citaat Henri van Voorn)

Boven: Protestactie in de Groninger binnenstad.

Boven: Voor veel mensen was het "nu of nooit meer". Er was veel publiek
tijdens de laatste drafmeeting in Groningen. Velen waren op de fiets
gekomen, dus dat waren "stadjers". En de Sweepstakes hadden ook
veel "westerlingen" getrokken. Het was gezellig druk en iedereen
was boos en teleurgesteld over de sluiting. Op 1 aug. 2021.
(foto HH)

Boven: Peter Delis (Stal Payday) had twee vliegtuigjes met
sleeptekst gehuurd, met de teksten "EINDE 135 JAAR DRAFSPORT"
en "SCHAAM U DIEP B&W".

Drafbaan Groningen in 2021 gesloten!!

Dit artikel is gepubliceerd in het blad Draf&Rensport nr. 30 van 28-07-2021,
in de week voorafgaand aan de laatste drafmeeting in het Stadspark.
Titel: De mooie herinneringen blijven

door Henri van Voorn

Op zondag 11 augustus 1974 maakte ik mijn eerste verhaal voor Draf en Rensport (toen nog Paardensport in Ren en Draf) over de koersen in het stadspark van Groningen. Bijna 47 jaar later ben ik erbij als de baan definitief sluit.

Onder het motto 'je weet nooit waar het goed voor is' heb ik alles wat ik tot op heden heb geschreven in ordners bewaard. Het is een genot om daar af en toe in te bladeren en de verhalen terug te lezen. Speciaal voor de sluiting van de baan in het Groninger stadspark haal ik herinneringen op. Enkele bijzonderheden per jaar slechts.

Herinneringen 1974-2021

DE SHOWDAGEN VAN HET BEDRIJFSLEVEN

Dit artikel is gepubliceerd in het blad Draf&Rensport nr. 43 van 28-10-2020,
en met toestemming overgenomen.

auteur Henri van Voorn

De drafsport floreerde in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Ook in Groningen. Tijdens hoogtijdagen kwamen er meer dan 5.000 toeschouwers naar de fraaie baan in het stadspark. Aan het einde van de vorige eeuw werd het allemaal minder. Wat men de sport niet kan afnemen is de rijke historie. Onder het motto “gelukkig hebben we de verhalen nog” haalt Henri van Voorn af en toe herinneringen op.

Ooit waren ze een begrip in de wereld van de noordelijke drafsport, de showdagen van het bedrijfsleven. Koersdagen waar bedrijfsleven, sport en amusement hand in hand gingen. De stuwende kracht achter deze dagen was de vereniging De Noordelijke Drafsport. Deze vereniging, die al lang ter ziele is, behartigde de belangen van de noordelijke drafbanen. Dat was medio jaren zestig van de vorige eeuw nodig, want in het westen van het land werd de dienst uitgemaakt. De grote man achter de showdagen van het bedrijfsleven was de Groninger Tjeerd Boomsma. In Overdag genoot hij in stad en ommeland bekendheid als eigenaar van drie viswinkels, die hij runde onder de naam Volendammer Vishandel. Zijn vrije tijd ging naar de paarden. Hij had jarenlang dravers bij Bonne de Jong in Oranjewoud zoals de succesvolle Dynamiet Hanover. Later had hij bij Klaas Woudstra succes met Leo Hanover.

Boven: Dynamiet Hanover met B. de Jong o.a. winnaar van het
Noordelijk Amateurkamp. 1969 en Grote Boll-en Sharpprijs 1970.

Boven: Leo Hanover met de omkranste Klaas Woudstra verzorgen
de ereronde na winst in de Grote Prijs der 4-jarigen in Groningen.

Zoals Boomsma zijn viswinkels groot maakte, zo wilde hij ook de drafsport in de vaart der volkeren opstuwen. Geen zee ging hem te hoog en als het al te driest werd, dan probeerde de penningmeester van de vereniging, Hessel Tuzee, hem te kalmeren. Tuzee was boer in ruste, die bij talloze verenigingen in de drafsport de penningen beheerde. Daarnaast was hij actief voor paarden- en rundveeverzekering Groningen. Als hobby fokte hij dravers en reed als amateurrijder in koersen. Een man zo betrouwbaar als de Nederlandse bank, maar ook een man met humor. Zo vertelde hij af en toe over de bezoekjes die hij met Boomsma aan bedrijven bracht om geld voor de showdagen los te peuteren. Niet iedere ondernemer was daarvan gediend en soms werd Boomsma de (voor)deur gewezen. Tuzee verontschuldigde zich dan en nam netjes afscheid van de ondernemer. Soms zag hij dan achter in de zaak Boomsma weer opduiken. Die was via de achterdeur teruggekomen om zijn verhaal af te maken. Dit duo kreeg later secretariële ondersteuning van Bertus Postma, die samen met Nuttert Timmerman de baan in Wolvega ontwikkelde tot de winterbaan van Noord-Nederland. In 1972 werden de showdagen van het bedrijfsleven voor het vijfde jaar op rij georganiseerd en dit was reden om groots uit te pakken. Er werd huis aan huis een krant bezorgd. Eerst met een oplage van 90.000 en een maand later al met een oplage van 170.000.

Boven: Hessel Tuzee (links) reikt een ereprijs uit aan Dirk Suykerbuyk
voor de winst in het Criterium der Amateurrijders in Wolvega
d.d. 9-11-1975. Mevr. Suykerbuyk staat er glunderend bij.
Linksachter zien we Gerard Borst (NAC).

Op de Groninger drafbaan werd het lustrum op 3 en 4 juni met een tweedaagse meeting gevierd. Het prijzengeld bedroeg in guldens 67.500 en dat was riant voor die tijd. Tussen de koersen door kwamen artiesten als Sandra en Andres, John Woodhouse, Gonnie Baars en de gebroerders Brouwer het publiek vermaken. Hele gezinnen trokken naar de drafbaan voor zoveel pret. Ook de andere noordelijke banen kregen hun jubileum showdag al bleef in Joure, Eenrum, Drachten, Wolvega, Aduard en Emmeloord het vermaak beperkt tot een drumband met majorettes. Onder de sponsoren bevonden zich prominente noordelijke bedrijven met soms een link naar de drafsport. Vaak ook bedrijven die er al lang niet meer zijn zoals Dierenpark de Vluchtheuvel in Norg, waar ooit Sjoerd Kooistra aan het begin van zijn bewogen horecaloopbaan stond. Ook in 1973 bracht de Noordelijke Drafsport de huis aan huis krant uit, maar daarna was het afgelopen. Tjeerd Boomsma werd in 1973 ten tijde van de oliecrisis gegrepen door het lot van Israël en ging zich daarvoor inzetten. De showdagen van het bedrijfsleven gingen ook zonder hem nog jaren verder.

Boven: Advertentie voor de Showdag op de Groninger drafbaan.

Als verslaggever maakte ik ze vanaf 1974 in het Groninger stadspark mee. In dat jaar won Cees de Leeuw met Belito het hoofdnummer en traden Conny Vink en Bolland en Bolland op. Een jaar later waren het met name jeugdige sporters die het publiek vermaakten en schitterde Cees Vergay met Jheronimus in het hoofdnummer. In 1976 viel rolde er in de topklasse een dead-heat uit de bus tussen Boy du Verbois met Ruud Pools en Florissant met Bertus Leeuwenkamp. Het amusement kwam deze keer van Rob de Nijs en de showband Boreas. In 1977 trad Erasmus BV van “King Winsser” als sponsor van de hoofdkoers op en daarin greep Kameraad met Rinus van Leeuwen de winst. In de omlijsting een showband uit Kerkrade en een concours d'élégance met o.a. Winsser zijn Rolls Royce. Een jaar later won Speedy Volita met Gerard Gommans het hoofdnummer en zorgden een ponyclub, wielrenners en twee showbands voor vertier. In 1979 schitterde Speedy Volita wederom, maar werd het toch even spannend omdat Gerard Gommans eerst een protest van Harry Pools, die Speedy Gent reed, moest overleven. Overleven deden ook de parachutisten, die op de baan landen. Verder waren er oude auto’s, tuigpaarden en een tienspan voor de koets.

Boven: Speedy Volita en Gerard Gommans kwamen vaak naar Groningen.

Ook in 1980 schitterden Gerard Gommans en Speedy Volita. Muzikaal kwam Oscar Harris de zaak opluisteren en waren er bokswedstrijden van school Abelsma. Dat boksen viel best in de smaak bij de koersliefhebbers evenals het varken aan het spit en het springkussen voor de jeugd. Leuk voor de gezinsleden die op de showdagen meegingen naar het stadspark. Of voor de gastvrouwen van de Woeste Hoeve die steevast met Friese Wiebe meegingen naar de showdag. Dan wist de hele drafbaan weer wat voor vlees de Hoeve in de kuip had.

Boven: De dames van plezier uit Nachtclub De Woeste Hoeve
kwamen jaarlijks op bezoek tijdens de Sowdagen van het Bedrijfsleven.
Misschien herkenden zij sommige klanten? Of omgekeerd?

In 1981 was Speedy Volita er niet meer bij en toen greep Ruud Pools met Sam Hollyrood de vette eerste prijs van de NMB-prijs. Het vermaak kwam ook dat jaar van Oscar Harris en de boksers. In 1982 won Jan Wagenaar met Robin Buitenzorg het hoofdnummer. Naast een demonstratie Quarter Horses en trampolinespringen zongen Frank en Mirella uit volle borst. In 1983 was de belangstelling van deelnemers en publiek weer enorm.  De koers voor de topklasse ging naar Udo Quick met Arend de Wrede.

Boven: Rob de Nijs en Oscar Harris traden op in het Groninger stadspark.

In 1984 zorgde een Big Band de hele middag voor muziek en kwamen er weer parachutisten uit de lucht vallen. Een formidabele Top Arden won met Gerrit de Jong het hoofdnummer. In 1985 was ik zelf als penningmeester van de organiserende vereniging medeverantwoordelijk voor de duurste attractie tijdens een showdag. We hadden de Dolly Dots naar het stadspark gehaald en daarvoor moest ik ‘cash’ tienduizend gulden aftikken. De dames trokken veel publiek en die zagen Ossian met Jan Wagenaar de hoofdkoers winnen.

Boven: De Dolly Dots waren ook op de Groninger drafbaan.

In het jaar van het 100-jarig bestaan kwamen er behoorlijk veel mensen om Harry Slinger met Drukwerk te zien. Piet Zandt won met Whippet Postille de sprintkoers. In 1987 was alles anders, want Groningen moest op aandringen van wedgigant Ladbroke op de zaterdagen koersen. Luut Dooper won tijdens de showdag vier koersen waaronder het hoofdnummer met Yoboko du Bois. Achteraf bleek dat de laatste showdag van het bedrijfsleven. De verhuizing naar de zaterdag bleek mede de doodsteek voor een formule, die 20 jaar lang een enorm succes was.

Drafbaan geasfalteerd

Henri van Voorn schreef in oktober 2022 voor het weekblad Draf&Rensport een artikel over paarden met namen, waar muziek in klonk.
Hij eindigde als volgt met een stukje over de Groninger Drafbaan:

Ik sluit af met het prachtige nummer Paradise City van Guns N' Roses. De familie Vlaar fokten bij hun Uniek Helene Guns and Roses, die niet verder kwam dan één overwinning. De succesvolle band was de eerste die in het Groninger stadspark optraden sinds de sintelbaan in 2021 verdween onder een laag asfalt. Is Groningen dan nog een paradijselijke stad? Zeker wel, al hebben we sinds de laatste verkiezingen een stadsbestuur dat nog weer een slag linkser is dan het college dat de dravers het park uitjoeg. Nu zit de Partij voor de Dieren zelfs in het bestuur. De wethouder heet Kirsten de Wrede en zij is (verre) familie van Arend, Aonne en Klaas de Wrede. Helaas heeft zij geen paarden, maar "Eiwittransitie" in haar portefeuille. Van schrik draai ik maar weer een plaatje.

Toch weer een sprankje hoop?

In 2023 begon Peter Delis een rechtzaak tegen het stadsbestuur om toch nog iets recht te zetten. Wordt vervolgd.