NDR


Hoofdmenu
Archief:

Home

Nieuws

Organisatie

Bibliotheek

Fototheek

Videotheek

Museum

Geschiedenis >

DRAF- EN RENSPORT
FOTOGRAFEN


Mereveld

Op deze unieke foto staan twee fotografen, die een
grote bijdrage hebben geleverd aan ons foto-archief.
Het zijn Jacques van Bellen, die links naast zijn moeder staat,
en Molly Lamster, die rechts staat, naast baancommissaris
Schoonderwoerd. We eren Jacques en Molly op deze plek
met deze mooie foto (uit Jacques' archief).


Onderstaand artikel is gepubliceerd in het blad Draf&Rensport nr 41 - 2011 en overgenomen met toestemming van de redactie en de auteur, die toevallig ook secretaris/penningmeester van het NDR-Archief/Museum is.

"Wilt u zich wel concentreren op de paarden, meneer,
u stoort de dames"


door Peter van Betten

De beroemde fotograaf Ed van der Elsken (1925-1990) heeft van het naoorlogse Nederland, waar alles op de bon is, gauw genoeg en lift in 1950 naar Parijs. In de jaren zestig zwerft hij door Hongkong en maakt er geen geheim van Chinese vrouwen in een cheong-san-jurk adembenemend te vinden. Tijdens de paardenraces krijgt hij zelfs bovenstaande berisping van een politieagent. De geschiedenis van de Nederlandse fotografie begint in 1916, maar werd nóg iets eerder echt uitgevonden door Louis Dagnerre in 1831. De fotografie neemt de plaats in van de kunstschilder. Immers een foto zegt vaak meer dan duizend woorden en is de zuiverste benadering van de werkelijkheid. Een foto liegt niet. Een foto van een paard zegt meer dan honderd beschrijvingen! Fotograferen is tot 1980 een vak apart. De ontwikkelingen met de digitale fotografie vervangen de traditionele camera's en vergroten ook de manipulatieve mogelijkheden. Daarnaast is het tegenwoordig mogelijk met je telefoon een foto te maken.

Maar...... fotograferen is en blijft een vak apart! Mijn huis-, tuin- en andere kiekjes bewijzen dit nog dagelijks. Het paard en met name de volbloed en de draver zijn fotogenieke dieren. In het verre verleden werd de maker van de foto niet vernield. In oude paardenbladen, zoals de Revue der Sporten, "Het Paard ", een voortzetting van de weekbladen "Het Paard", "De Paardenwereld" en "Ons Paard', in de jaren dertig en zelfs in de "Sport en Fokkerij" zien we veel tekst en een beperkt aantal foto's. Begin 1940 meldt deze krant de import van drie dravers door middel van de trainer-pikeur Frans Jenezon, voor rekening van G. J. van der Elshout Pzn. te Den Haag. De tekst bij de foto's luidt: "Op het entrainement van Van den Berg te Duindigt kunnen door het goede weer door ONZE PHOTOGRAAF enkele goede opnamen worden gemaakt van de Franse cracks Job en Kozir B van vader Passeport, die tweemaal de PdA won.
De namen van de fotografen doen er weinig toe en worden slechts mondjesmaat vermeld. Wel mag begin 1926 fotograaf C.G. Leeflang, Drebbelstraat te Den Haag zijn clienteele een voorspoedig 1926 wensen in het geïllustreerd weekblad "Het Paard", maar bij de foto's staan geen namen van de makers. Foto's worden dan ook illustraties genoemd. In hetzelfde tijdschrift "Het Paard" wordt op 14 januari 1936 terloops gemeld dat de fotograaf Leeflang mee mag naar het entrainement Van Leeuwen te Oegstgeest, maar zijn naam wordt verder niet vermeld bij de foto. Begin 1938 wordt in datzelfde blad het boek aangeboden van "Fotograferen van paarden", geschreven door mr. M.C. van der Minne, rijk geïllustreerd; een uitgave op hippisch gebied dat slechts fl. 0,75 kost. De fotograaf komt nauwelijks aan bod. Steeds blijven de fotografen onderbelicht. In P & F nr. 3 in 1942 lees ik een enkele keer "Photo Archief". Plotseling, na enkele nummers zonder een foto in P & F, verschijnt op 10 april 1942 bij de foto's de naam LEEFLANG, die even later weer verdwijnt. Pas in de zestiger jaren ontstaat waardering voor de fotograaf.

Foto's in boeken 20ste eeuw
Een veelheid aan boeken en magazines ziet het licht in de zeventiger jaren. Eerst verschijnt in het jaar 1976 de 2e druk van het al in 1943 uitgegeven boek "Het Volbloed Fokwezen" van F.J. Frowein. In deze bewerking van 1976 staan 37 foto's, waarbij het foto agentschap is vermeld, te weten Rouch, Bertrand of Bloodhorse.
Ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van de Vereniging van Fokkers van Draverpaarden verschijnt in oktober 1976 onder redactie van Aad van Leeuwen en Andries van den Berg het 320 bladzijden tellende boek "Draverfokkerij". Een rijk geïllustreerd boekwerk van uitgever Hippoboek voorzien van vele foto's en pedigrees. Achterin het boek op bladzijde 319 worden keurig de foto's verantwoord: uit de archieven NDR en Paardensport in Ren en Draf, Van Bellen te Leiden, Theo Ton van Diejen uit Utrecht, Melissen te Heerenveen, Cees Siersema te Surhuisterveen, Jan de Vries te Leeuwarden, Fotopersbureau Stevens, Nationaal Fotopersbureau en Yonkers Raceway News Photo.

Het boek DRAVERS 1978 is het eerste Nederlandse draverdekhengstenboek. Het boek staat onder redactie van Andries van den Berg en is opgesteld in nauwe samenwerking met de NDR. Dit boek bevat een uitgebreid overzicht van alle ter dekking staande draverhengsten. Hier staan in tegenstelling tot vele eerdere boeken de namen van de fotografen vermeld in de inleiding middels de volgende tekst: "Fotograaf Egbert van Zon, bijgestaan door de heer Hans Benedictus van de NDR, vereeuwigde de vaderpaarden, een moeilijke taak die in korte tijd werd volbracht. Voorts mochten we gebruik maken van foto's uit de archieven van de hippische weekbladen "De Hoefslag" en "Paardensport in ren en draf".
Daarna verschijnt het "Album van de Draf- en Rensport". Met dit Album wordt de waarde van foto's volledig onderkend. Het album wil vooral een kijkboek zijn en legt in vele honderden foto's de hoogtepunten in de Sport vast. Zes fotografen worden nadrukkelijk vermeld door de samenstellers van het album. De fotografen zijn: Jacques van Bellen te Leiden, Wim Huybers te Den Haag, Cees Siersema te Sebaldeburen, George Stoekenbroek te Schagerbrug, A.M. Lamster-van Berckel te Den Haag en Einar Anderssons Ab, Stockholm.
In het Album van de draf- en rensport 1980, met de hoogtepunten van het jaar 1979, uitgever Publico i.s.m. Vonk/Uitgevers te Zeist, lezen we dat de foto's vervaardigd zijn door Kinar Anderssons Pressbild AB, Jacques van Bellen, Peter Bos Amersfoort, Wim Huybers, Cees Siersema en George Stoekenbroek. Zelfs in het boek "Hoop en Glorie in de
Drafsport" uit 1980 van oud Paardensport medewerker Wim Hornman, uitgever Free Spirit Productions, staan veel foto's, maar de naam van de maker van ALLE foto's, Wim Huybers, blijft onvermeld. Alleen in één presentie exemplaar heeft Wim Hornman met de pen een regeltje als dank voor de heer Huybers opgenomen. In de donkere kamer van Huybers te Oudehorne , omgebouwd tot een kantoor met uitzicht op het zuiden, met directiestoelen en een eikenhouten boekenkast, staat dit present-exemplaar nog naast zijn brownie.
Ook Zuidgroep BV/Hippomedia geeft in samenwerking met Paardensport in ren en draf het blad "DRAVER EN VOLBLOED" uit met vermelding van de volgende fotografen: Jacques van Bellen, Pb. Betrand (Frankrijk) en Lin van der Slikke. Voorts opnamen uit archief Stichting NDR en Paardesport.

Dravend door de tijd
In het standaardwerk "Dravend door de tijd, de geschiedenis van de Nederlandse draverfokkerij" (uitgave 1996) wordt eindelijk op correcte wijze per foto - voor zover mogelijk - de bron aangegeven. De oudere foto's ontberen hier uiteraard nog de fotograaf. Vaak moet dan de redactie bij de foto's vermelden: uit de magazines: Nederlandsche Sport, Hippos, Het Paard, De Revue der Sporten, De Paardenwereld, Paard en Paardenwereld, Sport en Fokkerij, Paardensport en Fokkerij en het magazine Draver en Volbloed. Veel illustraties zijn verkregen via Wim Huybers, Jacques van Bellen en Cees Siersema.


Bijzonderheden der Paardensport-fotografen:

In ons lijfblad van 15 november 2001 schrijven Durk Minkema en Douwe Frerichs behartenswaardige artikelen over de voorlopers van de vijftig jaargangen van onze Paardenkranten. De moeite van het herlezen alleszins waard. In dit artikel gaat het niet over de uitgever, de redacteur of de uitslagen, maar over de FOTOGRAFEN door de jaren heen. De diverse paardenkranten hebben vele fotografen gekend door de jaren heen. Onbekende, minder bekende en bekende fotografen, zowel professionele als fotografen uit enthousiasme. Een overzicht van de meest bekende fotografen.

1. Bernard Eugène Adophe VAN VARSEVELD is de eerste Haagsche fotograaf en is de eerste Nederlander met een auto, een Benz Victoria. Over de rit Arnhem - Den Haag, ook toen al 120 kilometer, doet de fotograaf twee dagen en dat lukt alleen omdat de monteur ook meerijdt. Of hij aan fotograferen - laat staan paarden - toekomt onderweg is mij niet bekend. Van Varseveld wordt geboren in 1858 als zoon van de naaister Maria van Varseveld. Later noemt hij zich Alphonse Zimmerman.

2. C.G. LEEFLANG te Den Haag, Drebbelstraat, fotografeert incidenteel voor het geïllustreerd paardensporttijdschrift "Het Paard" van 1925 tot eind jaren veertig.

3. Simon E. SMIT is na WO-2 de fotograaf bij het nieuw opgerichte Katholieke dagblad "Het Binnenhof". Maar niet specifiek voor de Paardesport! In die tijd van wederopbouw plaatsen de kranten veel foto's die een beeld geven van het dagelijkse leven in de stad: het gezinsleven, de nieuwbouw, de scholen en het verkeer. Pas in de jaren zestig ontstaat de behoefte aan foto's van sport & ontspanning. Smit, een bekend fotograaf, legt eind jaren vijftig en begin jaren zestig een hoela hoep wedstrijd, het orkest van Count Basi, het strandleven, voetbalwedstrijden, etc. vast. Toch verschijnt hij ook regelmatig op Duindigt.

4. Eduard Herman VISSER VAN WEEREN, geboren in 1888 en overleden op 1 april 1959 aan de gevolgen van een maagoperatie. Een bescheiden en voorkomend fotograaf. Hij woont aan de Laan van Meerdervoort 143. Vóór en na de oorlog tot eind jaren vijftig draagt hij iedere koersdag zorg voor goede foto's. Reeds ruim voor de Tweede Wereldoorlog maakt hij vele foto's van bekende dekhengsten, maar ook foto's van anarchisten, het Koninklijk Huis en onder meer met een foto van 23 november 1921, als in het Bezuidenhout een boom omwaait, verwerft hij alom bekendheid. Gehuwd met M.C. Rotteveel Mansveld. Op 71-jarige leeftijd overlijdt de vakman. De begrafenis vindt plaats op zaterdag 4 april 1959 te Westduin vanuit Diaconessenhuis Bronovo. In die tijd is het minder gebruikelijk de namen van fotografen te vermelden. Max Lips is de redacteur rennen en Gerard van Maarseveen is redacteur draven. Meer redactie is er niet. Dé opvolger voor de fotograaf Visser van Weeren wordt niet aangekondigd in onze paardenkrant.

5. Waarschijnlijk is dat de heer Ben Th. KOCK. Zijn naam verschijnt bij de foto's van Hilversum, Duindigt en Mereveld. De heer Kock, geboren op 19 januari 1912 in Herwen en Aerdt, heeft al vroeg veel belangstelling voor de fotografie. Hij verhuist op jonge leeftijd naar Den Haag, waar Ben van zijn liefhebberij zijn beroep maakt na een opleiding aan de fotovakschool. Na de 2e Wereldoorlog koopt hij een fotozaak aan de Prinsestraat in Den Haag. In de vijftiger jaren maakt hij kennis met de Draf- & Rensport hetgeen hem goed bevalt en ertoe leidt dat Ben in 1952 de finish fotograaf wordt op de westelijke banen zoals Mereveld, Hilversum, Duindigt, Alkmaar en Nootdorp. Zijn manier van fotograferen is opvallend door het gelijkertijd hanteren van 2 camera's. Naast de finishfotocamera bedient hij een 2e camera die op een statief, hekwerk of andere vaste ondergrond steunt. Deze laatste camera bedient hij dan met zijn voet. Zijn dochter Hanneke assisteert hem vaak op de koersbanen. Alle foto's in het boek van Gerard van Maarseveen "DRAF- & RENSPORT. Eeuwenoud, maar altijd jong" uit 1964 zijn van hem afkomstig. Op 65-jarige leeftijd krijgt hij op 6 oktober 1977 bij het toegangshek van het kantoor van NDR aan de Nieuwe Parklaan in Den Haag een hartaanval, waaraan hij dezelfde dag in het nabijgelegen Bronovo ziekenhuis overlijdt. Ben woont aan de Surinamestraat 7 te Den Haag in een groot oud pand met veel antiek. De draver Kock Buitenzorg, zoon van de Duitse Derbywinnaar Fried is genoemd naar deze fotograaf uit Den Haag. Draver en Volbloed 1964 heeft al veel meer foto's, voornamelijk gemaakt zijn door Kock en het Nationaal fotopersbureau te Amsterdam. "Paardesport in ren en draf" vermeld in zijn colofon: FOTO'S: B.Th. Kock.

6. FINISH FOTO: In 1953 wordt de finish foto in Hilversum definitief ingevoerd. Wie daar - met uitzondering dan van de heer Kock - de fotograaf van is, is niet te achterhalen. In het foto-finish-apparaat is de lens gericht op het witte vlak van de finishpaal en wordt het negatief met een bepaalde snelheid over een spleet getrokken, waardoor eigenlijk een film van de finish ontstaat. Vaak geven de finishfoto's een verwrongen beeld van de paarden. Paarden die heel snel over de finish gaan worden heel kort en hun benen zijn vaak krom. Na ontwikkeling en vergroting kan worden bekeken welk paard het eerste zijn neus over de finish heeft gedrukt. En daar gaat het om.

Boven: de finishfoto van de Derby-E van 1966:
Aan de voorkant met nr. 2 loopt Elisabeth Hollandia
met Martin Vergay en daarnaast Emberiza S met Gerard
van Eijkelenborg. Beide merries waren in bezit van Stal Marion
van de gebroeders Snetselaar, die later Stoeterij Buitenzorg
zouden opzetten. Elisabeth won de Derby met een neuslengte.
Daarachter wordt Eronica W aan de reling derde en naast haar
wordt Eric Kinley vierde. Laatstgenoemde gaat sneller dan Eronica
en lijkt daardoor veel korter te zijn, maar zijn neus was op
de finishlijn achter die van Eronica W, en dat telt.


Action_Skoatter

Boven: Bij B.Th. Kock kon men zulke foto's bestellen:
De aankomst van de koers met daarboven de finishfoto.
Hier wint Alkestis van E de J.S. Bach-prijs op 23-5-1962,
voor Avondvogel S nr.4 en Ascure.

7. FOTO PERSBUREAU VAN DER VEEN, Heereweg 70 te Groningen. Bij de foto's van de Noordelijke banen Groningen, Wolvega, Sappemeer en onder meer Noordwolde staat veelal deze naam. In de nummers van Paardesport in Ren en Draf van medio 1978 staan weinig foto's.

8. Jacques VAN BELLEN; geboren te Leiden op 16 september 1942, werkt aanvankelijk als laborant te Leiden. Ook Jacques kiest voor zijn grote hobby en wordt zowel fotograaf als journalist. Hij schrijft voor Paardensport, Paardenkrant en ook voor BIT. In 1968 stelt Van Bellen de Champion Jockey Cup beschikbaar. Deze Cup wordt voor de eerste keer uitgereikt aan Henk van der Kraats. Wie herinnert zich niet Jacques van Bellen, die sinds de vijftiger jaren op hoogtijdagen in jacquet en hoge hoed met bijpassende anjer, rondflitst. Van Bellen wint in 1974 de hoofdprijs van een fotowedstrijd van het maandblad "Paard en Pony" met de gemaakte foto van de huilende verzorger van Atogos G, tijdens de huldiging na de Grote Prijs der Lage Landen 1974. In de negentiger jaren levert Jacques, samen met Gusta Crapels, ook foto's en artikelen voor het blad "De Paardesport". Nu woont hij in Maastricht en wacht op de heropening van Schaesberg. Na zijn verhuizing hield hij zijn Leidse appartement nog een aantal jaren aan. Het staat vol met dozen gevuld met foto's, negatieven, vakbladen, etc. In 2010 vindt Jacques het tijd om de flat te ontruimen en zijn foto-archief te schenken aan het NDR-Archief. Tientallen dozen worden naar Duindigt vervoerd en de Archief-medewerkers zijn een half jaar bezig geweest om alles te inventariseren en op te bergen. We zijn Jacques zeer erkentelijk voor de enorme uitbreiding van ons foto-archief.

Mereveld

Boven: Links staat Jacques van Bellen en rechts Molly Lamster

fotografen

Boven: Het "foto-vrouwtje van Duindigt",
Molly Lamster.


fotografen

Boven: Nog een leuke foto van Molly Lamster.


9. Mevrouw A.M. (MOLLY) LAMSTER-van Berckel te Den Haag, Archimedesstraat 141, wordt ook wel het fotovrouwtje van Duindigt genoemd; zij is geen beroepsfotografe, maar levert vanuit haar grote schoudertas de bestelde foto's. Nadat haar ogen slechter worden, moet zij helaas in 1980 stoppen met fotograferen. Na de zege van Nanouk in de Gouden Zweep 1980 biedt de fotografe de Prins een paar albums aan met foto souveniers aan vorige Gouden Zwepen. Er bestaan dan nog geen "scherpzoekers". In oktober 2009 meldde zich bij het Historisch Archief-NDR nog mevrouw Vivienne Groot-Fanoy uit Venhuizen, die van haar oud-tante Molly Lamster een ets van een jockey te paard (gesigneerd door J. en R. Rebour) had geërfd.

10. CEES SIERSEMA te Surhuisterveen, zowel een bekend fotograaf als dé fokker van de "Meadow"dravers. Volgens geruchten ontwikkelt hij zijn foto's op de boerderij.

11. GEORGE STOEKENBROEK fotografeert voornamelijk in Alkmaar. Naast Paardesport is George ook gespecialiseerd in voetbalfoto's. Altijd met een sigaar in de mond.


12. WIM HUYBERS:
Wim is een apart geval en rechtvaardigt een afzonderlijke bespreking. Ook de nazaten hebben een fotografische blik in hun ogen. Zie de aparte pagina, die we over hem hebben gemaakt n.a.v. zijn overlijden in 2019. Click hier


fotografen

Boven: Wim Huybers, die sinds 1970 de vaste
fotograaf op alle drafbanen van Nederland is geweest.
Wim draagt het NDR-Archief een warm hart toe en
schenkt ons alle foto's, waar we om vragen.
Wij zijn hem zeer erkentelijk.
(zie www.huybers.com )

(tot zover het overzicht van Peter van Betten)

Latere fotografen:

13. Mitchel Voshol (Nakoersen)
Mitchel heeft enige tijd gefotografeerd, vooral op Duindigt.
Zie www.nakoersen.nl

14. Mariel Beghein
Fotografeert altijd in Alkmaar, soms op andere banen.
Zie www.mbfotos.nl

15.Remon Stroomer
Fotografeert altijd in Alkmaar (Team Huybers sinds 2017 meestal niet), soms op andere banen.
zie www.remonstroomer.com


BRONNEN:
Vele paardenkranten, maar in het bijzonder:
- Support van goed geïnformeerde paardensportmensen zoals onder andere Truus van der Kraats, Piet Borsboom, Co Govers
- Paardesport in Ren en Draf, later Draf&Rensport
- Bit
- Volkskrant van 5 juli 2005 en 31-12-2010
- Genoemde tijdschriften, magazines, en boekwerken in dit artikel



  terug naar boven

© Copyright Archief NDR


Submenu
Geschiedenis:

Ned. drafsport

Ned. rensport

Klassiekers

Kampioensch.

Dravers

Records

Langebanen

Kortebanen

Kortebaners

Rennen

Volbloeds

Mensen

< Diverse