|
|
Vrijdag
bruine hengst, geboren op 5 mei 1954
van Parisien 1.21,7
(v. Sam Williams u. Walkyrie V)
uit H Fozetti 1.27,3
(v. Brother Hanover u. Navarra 1.29,0)
Fokker: J. Hoogvorst te Groet
|
|
Vrijdag
in de wei bij de familie Nottelman.
De foto is uit de begin jaren zestig.
Naar Texel
In een artikel van Ruud Stoop in het Fokkerijnummer van 2005 is opgetekend hoe de Texelaar Jaap Schoorl in 1955 aan zijn crack
Vrijdag is gekomen.
"Das helemaal een sterk verhaal. Jan
de Leeuw had de jonge hengst, die in Wieringerwaard stond, eigenlijk 'over de telefoon'
gekocht, maar toen hij Vrijdag zag, wist ie
niet hoe hard hij moest weglopen. Uiteindelijk is die koop geloof ik ongedaan gemaakt
met een doos sigaren als afkoopsom. Toen
ben ik eens wezen kijken." Schoorl trekt een
gezicht alsof de maden hem te lijf gaan: "De
rug eruit, de knieën van de achterbenen tegen
elkaar en enorme dotten haar. Het dier wilde
niks van ons weten, met een haak aan een
eindje ijzer hebben we hem te pakken weten
te krijgen." Toen kon Schoorl ook een ander
oordeel vellen over de hengst: "Toen ik hem
in onderdelen ging bekijken, viel het allemaal
wel mee: een prachtig hoofd, een beetje
mager maar met een echte hengstenhals,
goeie schouders en de stand was ook niet echt
verkeerd. Het beest was nog nooit bekapt,
maar had vier ronde voeten waar niks aan
mankeerde..."
Schoorl besloot de hengst drie maanden 'op
proef te nemen' en zou daar geen spijt van
krijgen. "Hij was doodsbenauwd, maar ik
wist hem toch te mannen. Vergeet niet, ik
woog toen 180 pond", lacht de tachtiger, die
nu bij fikse noordenwind ook zonder veerboot naar het vasteland zou waaien. "We
timmerden een boxje, leerden hem eten - hij
wist niet eens wat voer was - en tenslotte
hadden we het gevoel dat we hem onder
controle hadden."
Onvoorstelbaar: de hengst,
die met Gerrit Schoorl, de vader van Jaap, als jong paard op
het eiland de eieren rondbracht, zou later op
imponerende wijze de Grand Prix d'Hiver
winnen en in 1964 met Bram Nottelman in
Hilversum als tienjarige het Kampioenschap
Nederlandse paarden op zijn naam schrijven.
Boven: De jonge Vrijdag wordt in de Texelse duinen gereden door
eigenaar Jaap Schoorl.
Boven: De jonge Vrijdag wordt op het Texelse strand door
eigenaar Jaap Schoorl klaargestoomd voor zijn latere carrière
bij Bram Nottelman.
Koerscarrière
Vrijdag debuteerde al als tweejarige, maar viel toen nog niet echt
op. Uit 8 starts won hij eenmaal. Als 3-jarige ging het beter met
5 overwinningen uit 15 starts. Hij startte niet in de Klassiekers;
daarvoor had zijn trainer Bram Nottelman de vroegrijpe merrie Vanadis.
Als 4-jarige is Vrijdag sterk genoeg en begint zich met zijn jaargangs-toppers
te meten. Voor het eerst komt hij in de uitslagenlijst van een bijzondere
koers voor: Hij is onze beste vertegenwoordiger in de Nederland-België
match voor 4-jarigen en wordt tweede achter de Belg Oregon Guy.
Als 5-jarige wint hij 6 koersen en is ongeplaatst in de Gouden Zweep
en de Grote Fokkersprijs. Gezien zijn inschrijving in deze topkoersen
achtte trainer Nottelman het paard wel goed genoeg voor deelname.
Als 6-jarige sluit hij aan bij de top van Nederland en moet in de
interland en de Matadorenprijs alleen de crack Theo Messidor laten
voorgaan.
Topjaar 1961
Als 7-jarige behaalt Vrijdag in februari een groot internationaal
succes met de winst in de Grand Prix d'Hiver op Sterrebeek
in België. Hij weet van kop af te winnen in 1.21,4 over 2.300
m. De eerste prijs van 220.000 B.Fr. staat gelijk aan 16.500 gulden,
waarmee hij zijn winsom bijna verdubbelt. Ter vergelijking: de eerste
prijs in de GP der Lage Landen in dat jaar bedraagt 20.000 gulden.
Natuurlijk geeft Bram zijn hengst daarna een paar maanden rust en
brengt hem pas in juni van dat jaar (1961) weer in de baan. Hij
wordt knap derde in de GP der Lage Landen achter de door de finish
wankelende Hairos II en de Zweed Kavaljer Fortuna. Een topprestatie.
Net als de andere plaatsingen: In de Revanche der Grote Prijzen
tweede achter Jour de Java, in de Grote Prijs van Ned. tweede achter
Quicksilver S, in de interland en het Kamp. Ned. Paarden tweede
achter Theo Messidor en in het Kamp. van Ned. tweede achter Hairos
II. Hij moest steeds tegen topcracks opboksen. Vrijdag wist wel
de Matadorenprijs te winnen. Voor de hengst was dit zijn topjaar.
Boven: Vrijdag met Bram Nottelman
op Mereveld 15-5-1960. Op zijn "Nottelman's"
gereden: zonder check en zonder zweep.
Boven: de 4-jarige Vanadis (rechts met Bram Nottelman) behoudt
nipt voordeel op de evenoude Vrijdag (links met Arie Tesselaar)
en wint de Ezinge-prijs op Mereveld d.d. 6-7-1958.
Enkele jaren later mocht Vrijdag de merrie dekken,
met als resultaat een veulen, genaamd Flits.
Boven: Vrijdag (A. Nottelman) gaat reeds aan de leiding voor
Unworthy, Traviata, Tabor Harvester D en Terraise in de Vaalsprijs,
op Mereveld, d.d. 15-5-1960.
Boven: Vrijdag (A. Nottelman) boekt een zege in de
Vaals-prijs op 15-5-1960. Walter Hollandia (links)
wordt dichtbij tweede voor Unworthy (uitg.) en Terraise.
Boven: Vrijdag (rechts) ligt hier nog voor, maar wordt toch met
een neusje geklopt door de Franse doordouwer Jour de Java
in de Revanche der Grote Prijzen 1961.
Boven: Vrijdag (nr.3 met Bram Nottelman) wordt langs de reling
derde in de Grote Prijs der Lage Landen 1961.
Hairos II nr.16 wint voor Kavaljer Fortuna.
Had Hairos moeten worden uitgeschakeld?
Hieronder kunt u (via YouTube) Polygoon-beelden zien van
deze GP der Lage Landen, waarin Vrijdag vanaf het begin
de kop heeft tot 100 m voor de finish, steeds mooi in beeld.
Hij wordt uiteindelijk derde, maar de grote vraag is of het
comité Hairos had moeten uitgeschakelen. Oordeel zelf.
Boven: Vrijdag met Bram Nottelman te Sterrebeek 14 februari 1961,
op weg naar de start voor de Prix d'Hiver, waarin zij zullen triomferen.
Boven: Vrijdag (A. Nottelman) behaalt een overtuigende zege
in de Grand Prix d'Hiver 1961 voor New Quick (Blg).
Het vervolg
Als 8-jarige won hij twee gewone koersen, was enkele malen geplaatst
en sloot het seizoen eind juni af, ongeplaatst in de GP der Lage
Landen. Dat was het sein voor een lange rustperiode van ruim één
jaar.
Als 9-jarige won hij één koers op Duindigt en verbeterde
daarbij zijn record tot 1.19,9 over 1.600 m. In de interland sprong
hij door het stek, wat hem in de jaren daarvoor ook wel eens was
overkomen. Hij startte in dat jaar slechts 6 maal, alleen in de
maanden september en oktober. In het voorjaar had hij 14 merries
gedekt.
Als 10-jarige won hij twee koersen, waarbij het Kampioenschap der
Ned. Paarden. In de GP der Lage Landen eindigde hij net buiten de
prijzen: zesde. Hij werd vijfde in Mereveld's Mijlrecord en ook
vijfde in de GP van Nederland in Groningen, waarbij hij zijn record
nog verbeterde tot 1.19,6 over 1.700 m. Na deze koers werd zijn
carrière beëindigd.
Boven: YYV (rechts) wint het sprint-onderdeel van de jaarlijkse
Holland-België-match. Vlieger D (midden) wordt tweede
en links springt Vrijdag weg.
Koerscarrière Vrijdag:
|
jaar |
lft. |
starts |
1e |
2e |
3e |
rec. |
|
winsom |
|
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964 |
2j.
3j.
4j.
5j.
6j.
7j.
8j.
9j.
10j. |
8
15
13
13
17
19
13
6
8 |
1
5
4
6
7
3
2
1
2 |
0
2
4
3
5
6
2
0
0 |
4
2
1
1
1
3
1
1
0 |
1.37,7
1.28,8
1.23,6
1.22,8
1.21,9
1.20,1
1.20,8
1.19,9
1.19,6 |
Hfl.
Hfl.
Hfl.
Hfl.
Hfl.
Hfl.
Hfl.
Hfl.
Hfl. |
1.100
4.250
5.600
8.300
13.300
32.400
3.000
1.200
6.000 |
|
totaal |
|
112 |
31 |
22 |
14 |
1.19,6 |
Hfl. |
75.175 |
Belangrijke prestaties
Als 4-jarige (1958):
Nederland-België match voor 4-j. : 2e Vrijdag (achter Belg)
Als 5-jarige (1959):
Nederland-België onderdeel over 2600m : 2e Vrijdag (achter Theo Messidor)
Grote Prijs voor 4 t/m 6-jarigen : 2e Vrijdag
Als 6-jarige (1960):
Tom Schreurs Memoriaal : 2e Vrijdag
Nederland-België onderdeel over 2600 meter: 2e Vrijdag (achter Theo
Messidor)
Matadoren-prijs 1e heat : 1e Vrijdag
Matadoren-prijs 2e heat : 2e Vrijdag
Matadoren-prijs 3e heat : 2e Vrijdag (winnaar Theo Messidor)
Revanche der Grote Prijzen : 1e Vrijdag
Hilversums Winterkampioenschap : 2e Vrijdag (achter Qwiek Karel)
Als 7-jarige (1961):
Grand Prix d'Hiver (Sterrebeek): 1e Vrijdag
Grote Prijs der Lage Landen : 3e Vrijdag (achter Hairos II en Kavaljer
Fortuna)
Grote Prijs van Nederland 1e heat : 2e Vrijdag - 3e Vanadis
Grote Prijs van Nederland 2e heat : 2e Vanadis - 3e Vrijdag (beide
heats gewonnen door Quicksilver S)
Gen. Baron van Heemstra Beker : 3e Vrijdag (achter Hairos II)
Kamp. Ned. Paarden : 2e Vrijdag (achter Theo Messidor)
Kamp. van Nederland : 2e Vrijdag (achter Hairos II)
Mereveld's Mijlrecord 1e heat : 1e Vanadis - 7e Vrijdag
Mereveld's Mijlrecord 2e heat : 1e Vanadis - 2e Vrijdag
Nederland-België onderdeel over 2600 meter: 2e Vrijdag
Matadoren-prijs 1e serie : 1e Vrijdag
Matadoren-prijs Finale : 1e Vrijdag
Revanche Grote Prijzen : 2e Vrijdag (achter Jour de Java)
Als 8-jarige (1962):
Grote Winterfinale : 5e Vrijdag
Gen. Baron van Heemstra Beker : 5e Vrijdag
Als 9-jarige (1963):
Grote K.L.M.-prijs : 3e Vrijdag
Als 10-jarige (1964):
Grote Prijs der Lage Landen : 6e Vrijdag
Kamp. Ned. Paarden : 1e Vrijdag
Mereveld's Mijlrecord 1e serie : 5e Vrijdag
Mereveld's Mijlrecord Finale : 5e Vrijdag
Afstamming
Vrijdag was een zoon van de Fransman Parisien (zoon van de Amerikaan
Sam Williams) en H Fozetti, een dochter van de uitstekende Brother
Hanover. Vrijdag was gefokt door J. Hoogvorst uit Groet en koerste
voor Jaap Schoorl uit Den Burg-Texel. De hengst stond ter dekking
bij Jb. Zeeman in St. Maartensbrug en Geert Belga in Roden.
Vrijdag als vaderpaard
In de jaren 1960, 1961 en 1962 had hij telkens 1 product, allemaal
van de merrie Sonja Belwin, die ook in eigendom was van Jaap Schoorl.
Het was toen toegestaan om een eigen merrie te laten dekken door
een (niet goedgekeurde) eigen hengst. Vrijdag had de merrie voor
het eerst gedekt toen hij 5 jaar oud was. De eerste twee producten
wonnen niets, maar die van 1962, Dumas, was een uitstekend koerspaard
met een winsom van Hfl. 63.725. Het twee jaar jongere zusje Farah
Belwin deed het ook goed en won Hfl. 21.600. In zijn eerste grotere
jaargang (de F-jes uit 1964) had Vrijdag 13 producten, met als uitblinker
Friday (1.19,1 - Hfl 46.800). Dit was een zoon van Xelma Kitty,
die later van Vrijdag ook nog bracht: Goodwill (1.19,7 - Hfl 56.200),
Indien (1.21,1 - Hfl 28.750) en Mary-Ann (1.20,6 - Hfl 29.350).
Xelma Kitty was in bezit van Jaap Schoorl, die dus eigenaar was van zowel de vader als de moeder van deze paarden. Ook bij de Elite-fokmerrie Querie bracht Vrijdag twee goede producten:
Just in Time (1.18,9 - Hfl 38.545) en Nellie Windspiel (1.19,3 -
Hfl 48.300).
Elf jaar achter elkaar (van 1964 t/m 1974) bracht Vrijdag jaarlijks
6 tot 15 producten, waarvan er veel in de baan kwamen. Er zaten
geen echte cracks tussen, maar wel een aantal goede koerspaarden.
Zijn laatste twee jaargangen van 1975 en 1976 bestonden uit slechts
3 en 2 producten. Toen was Vrijdag inmiddels 22 jaar oud.
|
