|
Historie
In één van de Zijper Historiebladen lezen we:
Al lang voor dat in 1883 de harddraverijvereniging West-Friesland
in Schagen werd opgericht, werden daar kortebaandraverijen gehouden.
Jaarlijks op de Laan. Door particulieren georganiseerd, met als
prijzen meubelstukken, linnenkasten en dergelijke. Er werd onder
de man gedraafd. Maar toen in 1881 de Gracht was gedempt werd er
op de Gedempte Gracht een harddraverij gehouden ter gelegenheid
van de 'Groote Landbouwtentoonstelling'. Dat voldeed zo goed dat
er plannen gemaakt werden om een draverijvereniging op te richten.
Op 9 september 1884 is het zover dat de eerste officiële draverij
verreden kan worden. Heel wat Zijper paarden verschijnen aan de
start:
Eva, van eigenaar C. de Wit, pikeur A. de Wit;
Roza, van eigenaar J.J. de Wit, pikeur K. de Wit;
Susanna, van eigenaar C. Paarlberg, pikeur J. Koster;
Kroonprins, van eigenaar C. de Wit, pikeur K. de Wit;
Emma, van eigenaar A. Slijkerman, pikeur A. de Wit;
Willem III, van eigenaar P. Brommer, pikeur J. Koster.
Eigenaar en pikeur D. Jimmink startte niet.
Uiteindelijk strijden Susanna en Willem III om prijs en premie,
voor enige duizenden toeschouwers. In twee ritten wint Susanna,
wat 25 gouden tientjes oplevert. Willem III is goed voor ƒ 75. Op
het Marktplein was 's avonds het vuurwerk.
In 1914 was er als gevolg van het uitbreken van de eerste wereldoorlog
geen draverij in Schagen. De eerste jaren werd er gedraafd door
paarden 'van zessen klaar'*, aangespannen voor tweewielige rijtuigen.
Er verschenen vier (1905) tot vijfentwintig (1931) paarden aan de
start, zo lezen we in het bijvoegsel bij de Schager Courant van
20 september 1933.
Boven: De baan van Schagen had vroeger een S-bocht.
Sommige pikeurs wilden de bochten afsnijden en reden
met de wielen bijna tegen elkaar aan.
(foto uit de Niestadt-Collectie, Zijper Museum)
Onderstaande artikelen stond in een jubileumkrant "125 Jaar
Harddraverij" die in september 2008 in Schagen e.o. huis-aan-huis
werd verspreid door de 125 jaar oude Harddraverij Vereniging WestFriesland/Schagen.
Wie waren de winnaars? (de paarden)
Welke paarden konden het best uit de voeten op het lastige parcours van Schagen? Met welke overmacht een kortebaner in de Magnusveste zegevierde, vermelden de statistieken niet, wel het aantal overwinningen. In ieder geval won een paard nooit meer dan zes maal in Schagen.
De eerste zegereeks is in de negentiende eeuw neergezet door Sador:
1890, 1893, 1895, 1896 en 1897. Opmerkelijk is verder dat Sador
met vier verschillende pikeurs won. Bonnie M overtrof met de serie
1910-1911-1912-1914-1915-1916 deze prestatie. Ook zij had bijna
telkens een andere berijder achter zich. Vitesse kende in de jaren
1918-1919-1919-1920 als eerste een gesloten serie, met om de beurt
Ten Hagen en Witteveen op de kar. In 1919 won de draver zowel in
het voorjaar als in het najaar. Auto won in 1915, 1921 en 1922 (met
verschillende pikeurs). Alexandra won de voormiddag-draverij van
1909, 1910 en 1912, waarvan tweemaal met Siderius. Twaalf maal won
een paard de Schager koers twee keer. De laatste was Zonnevlam K
met Cees Imming. Een opmerkelijke dubbelwinnaar is Putzelinde, die
de voor- en namiddagdraverij van 1924 won. Hij won dus maar in één
jaar. Lady Bond won in het jubileumjaar 1933 tweemaal: de extra
wedstrijd op zondag en op dinsdag het Kampioenschap van Nederland.
Kunnen we Bonnie M als beste draver van 125 jaar kortebaan Schagen
aanwijzen? Nee, dat is te gemakkelijk. Temeer daar het aantal deelnemers
in de eerste jaren beperkt was. Dat de concurrentie toe nam, bewijst
het gegeven dat na de Tweede Wereldoorlog maar drie dravers erin
slaagden om tweemaal te winnen. Verder kun je nog kijken welke winnaars
een handicap hadden. In principe zijn dat de succesvolste dravers,
ware het niet dat ze dan vaak een leerlingpikeur als berijd(st)er
kregen. Dat maakt de kortebaan onoverzichtelijk maar tegelijkertijd
ook wel weer boeiend. Schagen kende deelnemers als de bevreesde
schimmel Othella begin jaren dertig of de onklopbare maar in Schagen
dus wel verslagen O Marijke twintig jaar later, maar verder hebben
veel bekende kortebaners in Schagen gewonnen. Nog meer ontbrekende
namen in het lijstje der veelwinnaars? Chapman, Ido Baldwin, Mister
Diamond en Yoyo Melodie. Ze finishten op de Markt, maar gingen niet
met de bloemen naar huis.
Boven: De paarden rijden voorbij het Marktplein,
met links het vroegere hotel "De Roode Leeuw".
(foto uit de Niestadt-Collectie, Zijper Museum)
Kortebaan als bakermat van de langebaan (de pikeurs)
Grote namen der Hollandse drafsport reden voor de oorlog al in
Schagen.
De Nederlandse drafwereld heeft in het eerste deel van de twintigste
eeuw z'n gezichten gekregen. Of beter gezegd: z'n namen. Mannen
als De Vlieger, Vergay en Van Leeuwen kropen rond de Eerste Wereldoorlog
op de sulky. Illustere namen die de drafsport nooit meer hebben
verlaten.
Tussen wat plaatselijke De Witten en de vroege toppers van de
kortebaan, J.C. de Boer, P. Schönrock en B. Schippers (met in
1887 vader P. Schippers al winnend in Schagen), lezen we in het
begin van de vorige eeuw voor het eerst de naam J. Ensing. Als
nummer twee in 1903 in Schagen (met Sador). Zijn nazaten Lud en
Gerard Ensing zullen de drafsport ook ingaan, terwijl zijn schoonzoon
Bram Nottelman als man uit de Zijpe (Petten en aan de Ruigeweg
bij Sint Maartensbrug) een jaarlijks terugkerende wordt in het
Schagense. Op de sulky voor alle duidelijkheid, een café stapte
de serieuze paardenman zomaar niet binnen. In 1906 en 1908 wint
Marten Siderius de kortebaan van Schagen met Nella. In 1908 zal
de grote Siderius, net als in 1913 en 1915, de eerste twee prijzen
opstrijken. Vooral Appie en in mindere mate Johan zullen de naam
Siderius nog enkele decennia in de boeken krijgen. Rond de Eerste
Wereldoorlog doet ene Witteveen mee. Er is een Tjibbe, een Age,
een Jeroen en een Sake. Oorspronkelijk afkomstig uit Friesland
en tot de Tweede Wereldoorlog behoorlijk succesvol. Jan van Leeuwen
junior zal rond 1930 de oude snel overtreffen. Sterker nog: hij
wordt 'De Koning van de Kortebaan'. De kleine pikeur is een felle
donder. Toen starter De Boer hem in Schagen duidelijk wilde maken
dat hij het best een paar meter achter de starter kon draaien,
om de jonge pikeur wat te helpen met de altijd lastige start,
beet Van Leeuwen de veearts in het dagelijkse leven toe dat hij
in de weg stond. Hij reed De Boer prompt ondersteboven. Een mooi
moment is het jaar 1929 waarin junior de voormiddagrace met Petit
Amie wint en senior de middageditie met Pieternel. De oude Van
Leeuwen zou 'Schagen' nog 1x winnen, zijn zoon nog elf maal! Vanaf
1915 doet er enige regelmaat een De Vlieger mee: Dirk, Jan, Arie
en Rob. Arie zal jaren later in de Haarlemmer Ringvaart verongelukken
nadat zijn paard was geschrokken. De naam De Vlieger zal zich
verbinden aan de oorlog, want van de vier verreden kortebanen
zal Jan de Vlieger er drie winnen. Met A Form Relief, Beminde
en natuurlijk met Allouez, waarmee in 1943 het kampioenschap van
Nederland tijdens het zestigjarig bestaan van 'Schagen' wordt
binnengehaald. We lezen in 1923 Jan Vergay als nummer twee met
Auto. Zoon Martin zal een halve eeuw later vanuit Wieringen nog
meedoen in Schagen. Jan Wagenaar sr wint 'Schagen' in 1937, zijn
zoon in 1976. Oh ja, en in 1935 deed ene Jan Strooper met Saraband
mee in Schagen. Een probeerseltje, broer Piet zal vanaf begin
jaren vijftig meer succes hebben (neef Willem en oomzegger Peter
evenzeer). Allemaal namen die tot de verbeelding spreken. Velen
kennen ze van - toen nog - Sport in Beeld, uit de hoogtijdagen
van de drafsport, de jaren zestig en zeventig. De wortels van
al deze pikeurs lagen echter in het vooroorlogse tijdperk, op
de kortebaan toen deze discipline over het gehele jaar genomen
belangrijker was dan de langebaan. Onmiskenbare recentere drafsportnamen
zijn Pools (de drie broers Harrie, Aad en Ruud, met samen meer
dan tien overwinningen in Schagen) en natuurlijk vader en zoon
Langeweg. Ter illustratie van de populariteit van de kortebaan
voor de oorlog: behalve de officiële kortebanen kende ieder dorp
wel enige tijd een (wilde) kortebaan: Wieringerwaard, Anna Paulowna,
Huisduinen, Den Oever, Tuitjenhorn, Dirkshorn, Zijdewind, Opmeer,
Castricum (eind oktober) en verder alle dorpen in de Zijpe. In
Alkmaar werd in jaren dertig maar enkele malen per jaar gekoerst.
De kortebaan kan met recht de bakermat van de drafsport worden
genoemd. Het korte-baancircus dat vanaf eind april tot half oktober
langs kermis-vierende dorpen en steden - waaronder dus ook Schagen
- toerde, bleek de voorbode voor latere ontwikkelingen in de drafsport.
Van bijprogramma op de kalender schuift de '300 meter in rechte
lijn' weer richting hoofdnummer.
Recente winnaars van de kortebaan in Schagen:
2014 Donate Groenhof (Ruud Pools)
2013 Cycloon Frejo (Jolanda van Strien)
2012 Attila (Ruud Pools)
2011 Attila (Ruud Pools)
2010 Ulliano Way (Jan Thijs de Jong)
2009 Watch this Diamond (Manon Pools)
2008 Willie Luciano (Wim van der Mespel)
2007 Panky Neyenrode (John de Leeuw)
2006 Caretto As (Aad Pools)
2005 Tubbe BE (Aad Pools)
2004 Supermatic (Robin Bakker)
2003 Super Can Read (Robin Bakker)
2002 Manhattan South (Ruud Pools)
2001 Javier Groenhof (Ruud Pools)
2000 Braque Mourotois (Ruud Pools)
1999 Zaphiroo (Ruud Pools)
1978 Nurejev (Cees Vergay)
197? Koentje Dartel (Tom Kooyman)
1964 Antha Thelma (???)
1963 Antje K (???) - 2e Victor Hanover - 3e Un Gamin
1943 Allouez (Jan de Vlieger). Kampioenschap van
Nederland
Boven: Felle strijd in Schagen.
De rechtercombinatie lijkt Zelos van Vredenhof
met Cees Zwart te zijn.
(foto uit de Niestadt-Collectie, Zijper Museum)
Boven: De winnaars van 2013:
Cycloon Frejo en Jolanda van Strien.
(foto Nico Visser, www.supersprinters.nl)
|
