Tjitse Smeding
(1955 - 2010)

Henri van Voorn vertelt over
Tjitse Smeding

Boven: Tjitse en Tamara in Ramouzens (Zuid-Frankrijk), waar
ze na hun vertrek uit Nederland een entrainement begonnen.

Henri van Voorn schreef in 2020 twee columns waarin de Friese trainer Tjitse Smeding centraal stond. De eerste ging over een succespaard van hem, Unie Loe, en de andere over Tjitse zelf staat hieronder. Eind 2020 gepubliceerd in het Dagblad voor het Noorden en daarna ook in het weekblad Draf&Rensport (nr.2 - 2021).

Van alle pikeurs die ik als kampioen van Nederland heb meegemaakt is Tjitse Smeding de meest bijzondere. Hij maakte een einde aan het tijdperk Jan Wagenaar en zou maar liefst negen jaar achtereen, van 1980 t/m 1988, kampioen-pikeur worden en ook nog 9 keer kampioen-trainer. Daarna brak het tijdperk van vader en zoon Hugo Langeweg aan, die inmiddels het stokje weer hebben overgedragen aan Rick Ebbinge (als pikeur) en Jeroen Engwerda (als trainer).

Het levensverhaal van Tjitse Smeding is in feite een krankzinnig verhaal met vele hoogtepunten, maar nog meer dieptepunten en tragische gebeurtenissen. Uiteindelijk sloeg het noodlot toe en overleed Tjitse op 2 april 2010 op de veel te jonge leeftijd van 55 jaar. Zijn echtgenote Tamara, die met hun dochter Dagmar, van de ene op de andere dag in Frankrijk achterbleef schreef twee boeken over het leven van Tjitse.

Ik interviewde Smeding voor het eerst in 1977. Hij was toen als beginnend trainer/pikeur zeer succesvol. Bij dat gesprek openbaarde zich de eerste pech in zijn leven. Na het afronden van de HBS-B zou hij in Groningen voor tandarts gaan studeren. Hij werd echter drie jaar achtereen (!!) uitgeloot en zag een toen maar opgepakte studie Farmacie onderbroken door ziekte. Terwijl hij daarvan herstelde ging hij de dravers van zijn vader verzorgen en trainen. Uiteindelijk koos hij voor de paarden. Tjitse deed dat met passie. Dat kenmerkte hem. Hij zei vaak tegen zijn personeel en ook tegen verslaggevers "als je iets doet, doe het dan helemaal goed, want anders is het verspilde energie". Tjitse ging voor meer dan 100% voor de paarden en dat bleef niet zonder gevolgen.
Hij was een van de eerste die in de training een hartslagmeter gebruikte en de paarden veel intensiever trainde. Daarbij joeg hij soms een groepje paarden de trainingsbaan op en reed er met een auto achteraan. Ook had hij een immens grote stapmolen, die zo hard kon draaien dat de paarden erin moesten galopperen. Van galoptraining hadden dravertrainers toen nog nooit gehoord. Zijn collega's uit die tijd moesten lachen om die besnorde intellectuele man, die wars van uiterlijk vertoon was. Smeding was geen pikeur die voor de spiegel ging staan om te kijken of hij er op de sulky wel "gelikt" uit zag. Nee, je zag hem in de winter rustig koersen met gebreide wollen handschoenen. Functioneel in plaats van fraai.

Trendsetter
Tjitse Smeding ontwikkelde zich al snel tot een trainer die met name met jonge paarden aan de weg timmerde. Hij kocht er tientallen in op de jaarlingenveiling en maakte al snel een selectie. Jarenlang heerst hij als een grootvorst in de klassiekers voor tweejarige paarden. Ook in klassieker voor driejarigen zoals Sweepstakes en Derby was hij succesvol. De felbegeerde Derby winst behaalde hij als trainer met Bea di Tricia en Nigel Stardust. Bij Bea zat Tjitse zelf ook op de sulky. Toen Smeding in opkomst was en met name met jonge paarden succesvol was, werd er uiteraard sceptisch naar hem gekeken en over hem geoordeeld. "Hij overvraagt ze en houdt geen paard over" oordeelde menig deskundig trainer. Decennia later kunnen we alleen maar zeggen dat Smeding een trendsetter is geweest en dat velen hem zijn gaan volgen. Uiteraard raakte ik als verslaggever ook vaak met Smeding in discussie over de prestaties van zijn jonge paarden. Dat waren altijd mooie gesprekken waarbij Tjitse altijd wel met een verhaal kwam waardoor hij op zijn minst het voordeel van de twijfel kreeg. Praten met Smeding over ontwikkelingen in de sport was altijd boeiend. Wat dat betreft mis ik hem best.

Genuine Star
Een van de meest bijzondere discussies die ik met Smeding meemaakte vond plaats in 1989. Het ging over de draver Genuine Star, die als driejarige tot de top van de jaargang behoorde. Op de dag van de Sweepstakes was ik door Radio Noord naar Oudeschoot gestuurd om met Tjitse de voorbeschouwingen voor de Sweepstakes te doen. lk trof de meester in ontredderde toestand aan, want veel van zijn klassieke kandidaten waren door ziekte en ongelukken getroffen en dat stemde hem weinig hoopvol. Tussen het praten door moest Smeding Genuine Star nog even aanspannen om te kijken of zij ondanks een blessure in de Sweepstakes zou kunnen lopen. Terwijl ik dacht "waar begin je aan" oordeelde Smeding dat het wel kon. Prompt sprong Genuine Star 's middags achter de auto. Gelukkig redde Smeding zijn andere troef, Go for One, de eer door te winnen. Vanaf dat moment bleef ik Genuine Star volgen. Toen in de Derby de gehele Smeding cavalerie inclusief Genuine Star ten onder ging, twijfelden velen aan de werk- en zienswijze van de kampioenstrainer. Toen hij Genuine Star ook nog eens op de grasbaan van Joure liet lopen (en zag falen) toen wist ik zeker dat Genuine Star toch niet die grote crack was die Smeding er al die tijd in zag. In de Fokkers Trofee van 1989 kreeg de maestro echter alsnog gelijk. Dat was een koers met een voor ons land ongekend hoge dotering van drie ton in guldens. Zelfs Studio Sport was uitgerukt naar Wolvega om daar verslag van te doen. Smeding had na lang nadenken Roelof Kromkamp als pikeur voor Genuine Star ingeschakeld en dat was de man die de kwaliteiten van Genuine Star optimaal wist aan te boren. Genuine Star won de eerste prijs van omgerekend € 56.723. "De meest winnende pikeur in drie minuten tijd" schreef Smeding gevat bij de bankoverschrijving van Kromkamp zijn rijdersgeld.

Pechvogel
De grote successen van Tjitse Smeding als trainer en pikeur werden overschaduwd door ongelukken en ziektes die hem troffen. In 1990 kwam hij in Hilversum met het paard Creese K ten val en belandde op een paaltje van de houten reling. Hij lag volledig in de kreukels met een verbrijzeld bovenbeen. De herinnering aan het verhaal waarbij hij me vertelde waar zijn knieschijf zat, doet mij opnieuw huiveren. Smeding overleefde en kwam terug. Enkele jaren later kreeg hij blaaskanker en hij werd door de behandelend artsen opgegeven. Maar Smeding ging zelf, na een speurtocht over het internet, aan de slag met alternatieve behandelingsmethoden en slaagde erin zijn ziekte te overwinnen.
In 2000 besloot Smeding om het roer om te gooien en in het Franse Ramouzens een boerderij te kopen. Hij wilde zijn bedrijf geleidelijk aan naar Frankrijk verplaatsen. Zijn entrainement in Oudeschoot verkocht hij aan Henk Hamming. Terwijl hij bezig was om de boel in Frankrijk op te bouwen sloeg het noodlot wederom toe. Op een Franse weg zag een dronken weggebruiker zijn auto over het hoofd en Smeding belandde wederom in het ziekenhuis. Dit keer met een gebroken rug. Ook deze dreun overleefde hij na een lange revalidatie en dankzij een speciale sulky heeft hij nog weer koersen in Frankrijk gereden. Tjitse Smeding was daar wel een iets ander leven gaan leiden en genoot met zijn vrouw en dochter van vakanties en uitstapjes. Daar kwam een abrupt einde aan toen hij een acute alvleesklier ontsteking kreeg. Die dreun kwam hij niet meer te boven. De man, die op de sulky 2.137 koersen won, leeft in onze herinnering voort als de trainer die de drafsport ingrijpend gewijzigd heeft.

Foto's van Tjitse Smeding

Boven Een van de eerste succespaarden van Tjitse Smeding:
Unie Loe, die hier met haar trainer wint op Groningen.

Boven: Unie Loe en Tjitse Smeding worden gehuldigd voor hun
overwinning in de Hawey's Sherry-prijs op Duindigt d.d. 27-6-1982.
Links staat verzorgster Mariska Huel en ernaast Albert Loorbach.
De andere personen zijn notabelen van of namens Duindigt,
met in het midden Graaf Wim van Tuyl van Serooskerken.

Boven: Tjitse Smeding wint de Derby 1987 met Bea di Tricia.

Boven: Links houdt eigenaar J. Veld zijn Bea di Tricia vast
na haar Derby-zege en rechts verzorgster Hink Paulusma.

Boven: Bea di Tricia tijdens haar ereronde na de Derby.

Boven: Nog een foto van de Derby-ereronde.
(foto's Wim Huybers)

---

Hoofdredacteur Hans Sinnige van het weekblad Draf&Rensport
herdacht de pas overleden Aize Soeten in twee columns en in de
laatste (nr. 48 van 29 november 2023) stond ook een stuk over
Tjitse Smeding. Die column nemen we hier in z'n geheel over.

Titel Column 2: `Iedereen kan dat'

Op de column van vorige week kwamen veel reacties, vooral van mensen die Aize Soeten goed hebben gekend. Hij was een eigenzinnige persoon maar hij was bij velen geliefd. Op Facebook dook een korte reportage over hem op, gemaakt door Omrop Fryslan. Hun camerateam reed op een dag voorbij aan de trainingsbaan van Aize. Ze zagen vanaf de weg hoe hij een draver trainde die hij achter de auto had gespannen. Nieuwsgierig betraden ze met draaiende camera het erf en wat volgde was een interview met Aize over de paarden die er stonden, de doelen die hij voor ogen had en de steun die hij daarbij had van zijn vriendin. Tussen neus en lippen door viel de naam `Tjitse' en dat was geen toeval. Aize trok jarenlang op met de toen meest succesvolle trainer in onze sport. Sterker nog: hij was zijn beste vriend en was erbij toen Tjitse zijn zware auto-ongeluk kreeg in Frankrijk. Aize reed toen, Tjitse zat ernaast. Beide werden gewond afgevoerd naar verschillende ziekenhuizen. Tjitse was er het ergste aan toe. Toen Aize dat hoorde ontsloeg hij zichzelf, ondanks zijn eigen verwondingen, al na twee dagen uit het ziekenhuis en reisde af naar de locatie waar Tjitse werd behandeld.

Het brengt bij mij de herinneringen aan die tijd weer terug. Met Tjitse Smeding maakte ik mijn mooiste interview ooit in de bijna 35 jaar dat ik voor ons blad schrijf. Ik had in 1999 een afspraak met hem in Oudeschoot, waar toen de stal nog gevestigd was, om een verhaal te maken in de aanloop naar de Derby N. Tjitse had daarin met Nigel Stardust de favoriet. De training werd in die tijd vooral gedaan door Huib van den Heuvel, als vriendendienst. Tjitse zelf had in die dagen behalve aan de lichamelijke ongemakken die hem na een val in Hilversum al jaren dwars zaten zijn handen vol aan het gevecht tegen kanker. A1 die zaken mochten wat hem betreft ter sprake komen en om het vooral goed op papier te krijgen besloot ik voordat ik erheen reed eerst een kleine bandrecorder te kopen. Ik slaagde bij de Kijkshop, voor 75 gulden. Bij Tjitse aan de keukentafel haalde ik het ding uit de verpakking, deed de bijgeleverde batterijen en het cassettebandje erin en testte het voor de zekerheid met een `halverwege de laatste bocht'. Die was luid en duidelijk te horen. Ik drukte op `opname', zette het ding tussen ons in op de tafel en Tjitse stak van wal. In drie uur tijd kwam alles langs. Hoe hij van niets iets werd in de sport, zijn trainingsschema's, het belang van goede voeding, de paarden en natuurlijk ook zijn ziekte. Tjitse liet me een soort buizenradio zien die hij in de gang had staan. Daar kwam straling uit die de kanker uiteindelijk zou verslaan, vertelde hij. Hij geloofde erin. Hij zou dat gevecht gaan winnen want hij kon niet tegen zijn verlies.

Eenmaal thuis pakte ik mijn bandrecorder en drukte op `play'. Tot mijn ontzetting gebeurde er bijna niets. Tweemaal hoorde ik Tjitse: eenmaal toen hij met de vuist op tafel sloeg en eenmaal toen hij zich met stemverheffing uitsprak over het beleid, of eigenlijk het gebrek daaraan, in onze sport. Paniek maakte zich van mij meester. Ik had in drie uur tijd niets opgeschreven en blijkbaar had mijn recorder niet gedaan wat hij had moeten doen. Ik pakte de handleiding erbij en wilde daarna dat ik dat eerder had gedaan. Ik had niet naar de instellingen gekeken, het apparaat stond afgesteld op het registreren van uitsluitend hoge en harde tonen. Hij had precies 1 minuut van de drie uur vastgelegd. Ik ben daarna meteen achter de computer gaan zitten en heb opgeschreven wat toen nog vers in het geheugen zat. Dat viel alles mee. Tjitse was een geweldige verteller en het verhaal, inclusief details over de trainingsschema's en zijn emotionele relaas over zijn ziektebeeld, schreven zich vanzelf. Toen ik hem de uiteindelijke tekst twee uur na ons gesprek al voorlegde was hij zeer te spreken. "Maar met zo'n apparaatje is het ook een fluitje van een cent, dan kan iedereen dat", stelde hij vast.
Zes dagen later won Nigel Stardust de Derby en het publiek stond mede door het openhartige verhaal van Tjitse op de banken. Hij had een kwetsbare kant getoond die niemand van hem kende en dat maakte hem ineens voor velen een stuk sympathieker. Toen hij ook nog zelf op de sulky stapte om de ereronde te rijden vloeiden er, ook bij mij, tranen. De tijd van Aize en Tjitse was onvergetelijk.

Boven: Nigel Stardust en Huib v.d. Heuvel tijdens de ereronde
na hun prachtige zege in de Derby van 1999.
Trainer Tjitse Smeding heeft plaatsgenomen op de sulky
(hij liep moeilijk) en Tamara loopt naast hem.

Boven: Odd's Against, H. v.d. Heuvel en trainer T. Smeding na hun
triomf in de Finale van de Dragon Trotters Sire Stakes te
Wolvega op 9-9-2000. Eerste prijs bedroeg 350.000 gulden!!

Boven: Tjitse als trotse vader na de winst van dochter Dagmar
met de hengst Othello in Frankrijk. Ook moeder Tamara is blij
en steekt haar duim op. Montauban, 28 mei 2007

Boven: Het bord van Tjitse Smeding uit
de Kampioenengallerij van Hilversum.
Dit bord hangt nu in het NDR-Museum.

Enkele pupillen van Tjitse Smeding staan
bij de BN-ers in onze Hall of Fame:
Voor Unie Loe: Click hier
Voor Bea di Tricia: Click hier

Voor de pagina over Aize Soeten : Click hier